Á Sprengisandi

 fer mikinn hjá Sigurjóni Baldur Þórhallsson stjórnmálafræðingur sem var mikill ráðgjafi velferðarríkistjórnarinnar sem hér ríkti í þeim tilgangi að koma Íslandi í ESB og undir ok Iceasave. Tveir ráðherrar úr þeirri ríkisstjórn voru dæmdir fyrir lögbrot en þótti ekki tiltökumál vegna þess hvernig tekið er öðruvísi á málefnum vinstri manna en hægri og svo hugsanlega almenns vesaldóms landsmanna á þeim tíma. Í valdatíð þeirrar ríkisstjórnar var félagsvísindasvið Háskólans meira og minna undirlagt og á launum við að verja þá stjórn sem hraktist eins og rekald í vindi. Þar á meðal var með talinn þessi Baldur sem nú telur sig allt best vita hverjir eigi að verða vinir Íslands þegar hann hefur afskrifað Bandaríkin, hvaðan sem honum kemur sú viska. Íslendingar eigi því að halla sér að Kínverjum sem séu hjartahreinir og fölskvalausir í að hjálpa okkur.,

 Baldur þessi er ekki af baki dottinn með það að Íslendingum sé hollast að ganga í ESB þar sem okkar viðskipti séu og þeim sá hollast að sækja sér bandamenn þangað því að Bandaríkjamenn séu ekki til staðar lengur fyrir okkur..

 Eftir að hlusta á sönginn í þessum Baldri þá fer ég að spyrja sjálfan mig að því hvort helsta vandamál Íslendinga geti verið og mikill manfjöldi?. Hið framleiðandi hagkerfi svo einhæft sem það er, hafi bara ekkert að gera við þúsundir af “háskólamenntuðu” fólki sem við hömumst við að finna einhverja staði í félagskerfi sem við höfum í raun engin ráð á?

 Er ekki allt of mikið af fólki að fást við alls kyns tilbúin störf, oft tilbúnum af því sjálfu, sem leiðir af allt of fjölmennum Félagsvísindadeildum við háskólana og ofvöxt í allskyns sérsviðum vegna afbrigðilegra. Flest þeirra starfa sem þaðan koma leiða til útgjalda en ekki neinnar framleiðsluaukningar eins og vinna í beitningaskúrum til dæmis. Og hana takmarkar deiluefnið stóra kvótakerfið og Hafró sem heldur framleiðni niðri í sjávaraútveginum um helming í það minnsta af ýmsum ástæðum. Af hverju eigum við að trúa því eftir að hafa talið nákvæmlega alla sporðana upp úr sjónum í hálfa öld að framleiðni hafsins hafi minnkað um allan helming síðan þá? Ég farinn að velta því fyrir mér að þau vatnaskil séu að verða í stjórnmálum að kvóta-og úthlutanaflokkar sæki ekki aukið fylgi hjá þjóðinni lengur heldur muni markaðsöflunum vaxa fiskur um hrygg. Makríllinn verði það sker þar sem kvótahugsunin muni brotna á sem endimörkum mælskulistarinnar um að sérréttindi hinna fáu séu markaðsfrelsi hinna mörgu.

 Síðan koma þau Þorsteinn Víglundsson og Ólafía Rafnsdóttir í þáttinn.

 

Ólafía Rafnsdóttir segir að stjórnvöld, launþegar og atvinnurekendur beri saman ábyrgð á stöðugleikanum. Þorsteinn segir aðfararsamninginn í des 2013 hafa leitt til stöðugleikans sem hér hefur ríkt með innan við 1% verðbólgu, lækkaða vexti. Hann hafi síðan ekki verið efndur að því að sagt er. Ólafíu finnst nóg komið af því að launþegar axli þá ábyrgð einir að nú ætli verkalýðshreyfingin að fara út af sporinu að því að SA segi . Ólafía segir félagsmennina knýja fram kröfurnar en ekki forystuna, það sé kraumandi reiði í fólki.. 5% eru með lægri laun en 300þúsund áætlar Þorsteinn . Það væri lítið mál að bregðast við því. En kröfugerðin vilji hliðra öllu kerfinu upp úr. Er ekki verið að nota fólkið á lægstu laununum sem baráttutæki ? Ólafía segir að 30 % í matvöruverslun séu á lægri launum en þetta.

 

Þessi laun duga ekki fyrir nauðþurftum segir Ólafía. F'olk sem bæði vinni úti fái kannski 500 þúsund. 150 þúsund húsaleiga, svo skattar og þar fram eftir götunum. Þetta gengur ekki lengur segir Ólafía.

Þorsteinn segir vera verið að nota lágu launin sem tæki. Starfsgreinasambandið vilji 50% hækkun á öllu, byrja á meðallaununum þar sem séu 470 þús sem færu upp um 50%

 Það þyrfti samræmda lausn við lægstu launin. Það þurfa að koma fram leiðir til að hækka dagvinnu í lágmarkslaun, hækka hlutfall dagvinnu í átta að norrænum launakerfum. Vinnumarkaðurinn er ekki að samræma kröfur sínar sem vantar sárlega. Fólkið vill ekki lengur þessar áherslur á lægstu laun. Ólafía segir að ræddir hafi verið ýmsir fletir. Þeir sem vilja hækka lágmarkslaun komi illa við aðra .Fáir kauptaxtar VR koma líka illa út í samanburði við aðra. Aðfararsamningur var góður samningur en tókst ekki og fólkið er ekki sátt eftir hann. Þess vegna er erfitt að nálgast þetta á almennum grundvelli. En afdrif þess samnings voru að langmestu leyti vegna brigða ríkisstjórnarinnar.

 

Á Norðurlöndum fer stöðugt samráð milli launþega og atvinnurekenda. Samráð er þar um stefnur í efnahagsmálum. Þorsteinn segir að SA hafi ráðlagt þetta. Þríhliða samstarf hefur alltaf virkað vel hjá Íslendingum þegar krísur hafa riðið yfir. Tilraunir til þjóðarsáttar hafa verið svikin af stjórnvöldum.

 

Okkur Íslendingum hefur hinsvegar tekist að reisa okkur upp frá hruni og ná fram ótrúlegri kaupmáttaraukningu eða 20 % . Við höfum náð náð verðbólgunni niður í algert lágmark og líka vöxtunum. Vöxtur landsframleiðslu er komin upp á svipað og var fyrir hrun., Margt er orðið miklu betra segir Þorsteinn. Til dæmis er jöfnuður launa miklu meira nú. Við höfum náð að endurheimta almennan kaupmátt. En prófið sem við venjulega föllum á í hvert sinn er eins og varð 2004 er að gerast aftur.

 

Ólafía segir að reiðin kraumi í fólkinu og það er ekki tilbúið að breyta afstöðu sinni. Þríhliða viðræður þurfa að vera stöðugar til að virka. Það að koma með tilboð 2013 í desember í aðfarasamningnum upp á 400 milljóna gjaldskrárlækkun stjórnvalda en taka svo 6 mánuði í að efna það var ekki gott.

 

Nú er kippt fótunum undan fólkinu og því hent á gaddinn, samflotið er allt frá segir Sigurjón .

Í Vestmannaeyjum gera menn samninga og á Húsavik. Það er orðum aukið segir Þorsteinn og það er orðum aukið að innan SA séu lítil fyrirtæki að semja. Hafa þau verið nafngreind spyr hann? Þekkjum enga úr SA sem svo er ástatt um.

 

Við í SA semjum um lágmarkskjör. Menn mega borga meira. Flestir greiða meira. Við höfum 2000 aðildarfyrirtæki. Hvernig sjá menn fyrir sér að semja sérstaklega við hvert þeirra? Hvernig sérsamninga sjá menn fyrir sér? Traust er eitthvað sem maður ávinnur sér.

 

Það er skaði ef heildarsamningagerð leggst af. Bjarni Benediktsson taldi verkfallsvopnið misnotað. Læknaverkfall var markaðssett verkfall segir Ólöf. Það var leikið atriði að þjóðarsátt væri um það að læknar fengju hækkunum fram alla aðra. Það var ekki rétt spurt og fólkið var blekkt. Stjórnvöld voru svo beygð með blekkingum um að hinar stéttirnar myndu ekki koma á eftir. Þetta voru verk almannatenglanna.

 

SA notar almannatengla líka segir Þorsteinn en meira til að fara yfir túlkun en stefnumótunarleiðbeiningar. Læknadeilan var sviðsett verkfall þar sem píslir sjúklingar var sett í forgrunn og samúðin þar með dregin fram. Stórfrétt ef einhver læknir sagði upp og flutti.

 

Læknar hafa samt ekki haldið í launhækkanir hjúkrunarfræðinga til lengri tíma litið . Nú ætla hjúkrunarfæðingar hinsvegar að keyra kröfurnar áfram á læknaprósentum segir Þorsteinn. Verkbannsvopnið telur Þorsteinn ekki vera valkost fyrir atvinnurekendur til lengdar þar sem eir myndu fara á hausinn. Verkahýðisfélagið getur því í raun knúið hvaða vitleysu sem er í gegn þegar staðið er að lokum frammi fyrir því að annaðhvort skrifa undir eða fara á hausinn. Hér voru knúnar fram 40 % taxtahækkanir  á hverju ári í heilan áratug með þeim árangri að kaupmáttur jókst um 1 % samanlagt.

 

Hér þar samsetta lausn segir ÞV. Úrbætur í húsnæðismálum, breytt vaxtakerfi, breytt skattkerfi. En allt er þetta háð því að samningarnir setji ekki þjóðfélagið út af sporinu. Ætlar verkalýðsforystan að knýja fram taxtakröfurnar en missa af raunverulegum möguleikunum

um kjarabætur..

 

Ólafía segist vissulega óttast lagasetningu þó að Bjarni Benediktsson hafi fyrir viku sagt á Sprengisandi að slíkt sé ekki á dagskrá..Ólafía vill mótmæla því sem Þorsteinn segir að verkalýðsfélögin geti í raun knúið hvaða vitleysu sem er fram. Við viljum ekki vera í þessari stöðu núna sem við erum í. Við höfum verið sett í hana af öðrum. Þorsteinn bendir á að áttundi og níundi áratugurinn séu dæmi um vitleysur sem er knúnar voru fram með verkföllum . Verkalýðshreyfingin vit öll hvað getur gerst og ef það gerist þá veit hún það líka að það er erfiðara að stöðva verðbólgu sem er komin af stað heldur en að koma henni á stað segir Þorsteinn að lokum.

 

Ólafi Rafnsdóttir vakti sérstaka athygli mína fyrir hversu skipulögð hún er í málflutningi og hversu vel hún setur sitt mál fram. Hún hefur áður komið fram með skynsamlegar hugmyndir um lausnir þeirra erfiðu mála sem nú eru uppi. Mér finnst ég sjá ótvíræða leiðtogahæfileika í þessari konu og verður fróðlegt að fylgjast með hennar framgangi.

Þorsteinn Víglundsson stendur sig líka ágæta vel í hlutverki vonda kallsins og hefur marga kosti til að bera í rökvísi og málefnalegum málflutningi. Þau gefa manni von um að hægt verði að afstýra þeirra þjóðarvá sem við blasir ef hinir ósnotrustu fá mestu að ráða. Það er þó hart til þess að hugsa ef reynslan, sagan og skynsemin eigi ekki að fá að komast að til að fá ekki gömlu vitleysuna af stað.

Það er mála sannast, að aukist eftirspurn eftir vinnukrafti þá hækkar kaup. Noregsfarirnar voru og eru himnasending. Það er bara raunalegt hvað Íslendingar eru latir við að læra skandínavisku og er þar úreltri dönskukennslunni í skólunum og íslenskuninni á Andrésblöðunum um að kenna. Þess vegna er aukinn einkarekstur í heilbrigðisþjónustunni ekki bara æskileg heldur þjóðarnauðsyn. Kannski á að setja þá hæst launuðu afturfyrir í biðröðum spítalanna og segja þeim þar með að fara bara annað. Spítalarnir og samhjálpin séu fyrir þá sem minna mega sín en ekki fyrir aldraða og efnað fólk.

 

Hugsanlega er fyrirkomulag þessara kjarasamninga orðið algert skrípi.Það vantar nýja vinnulöggjöf ekki seinna en strax. Mörg hundruð félög eru nú með sérþarfir og flest með stöðvunarvöld í einhverri mynd.. Þetta er skipulagslega ófært mál að fást við.  Eins og að ætla sér að byggja spilaborg á Sprengisandi með það fyrir augum að hún standi lengi.

 

 

Athugasemdir

[Jóhann Kristinsson, 3.5.2015 kl. 15:27]

Það gengur ekki upp að litið fyrirtæki geti verið með fólk á sömu launum og stórt fyrirtæki, þess vegna eiga vera sér samningar fyrir hvert einasta fyrirtæki, þetta er gert í flugbransanum, Atlanta flugmenn eru ekki a sömu kjörum og t.d. Wow eða Icelandair flugmenn.

Rikið getur sett lágmörk á laun t.d. 300 þúsund á manuði, en það er alveg áreiðanlegt að ef að fyrirtæki sem greiðir lágmarkslaun og annað samskonar fyrirtæki greiðir 10% meira, þá leitar fólk að vinnu hjá þvi fyrirtæki sem eru með betri launakjör. Fyrirtækið með lágu launin kemur til með að missa besta starfsfólkið.

En það sem gerist er að fyrirtækið sjálft reynir að vera með launakjör eins há og mögulegt er til að halda góðu starfsfólki, en fyrirtækið er ekki neyt út í launagreiðslur sem fyrirtækið hefur ekki efni á.

Til að leysa þennan hnút sem kominn er, þá á Rikið að stíga inn í hringinn, so to speak, setja í lög lágmarkslaun og afnema Visitölutrygginguna. Þessar aðgerðir væru farsælar fyrir flesta bæði launþega og atvinnurekendur, kaupmáttur myndi aukast og verðbólgan mundi hjaðna eins og blaðra með gati.

Það er búið að gera einfalt mál að mjög flóknu máli, sem í raun er algjör óþarfi.

Kveðja frá Houston

[Gunnar Heiðarsson, 3.5.2015 kl. 16:47]

Hárrétt hjá þér Jóhann, það á eingöngu að vera fyrirtækjasamningar, þar sem allir starfsmenn sama fyrirtækis semja við sinn vinnuveitanda. Auðvitað þarf að setja lög um lágmarkslaun og vel hægt að miða þau við framfærsluviðmið stjórnvalda. Þar fyrir utan eiga launþegar að semja við sinn vinnuveitanda.

Hér á Grundartangasvæðinu eru flest fyrirtæki komin með sinn fyrirtækjasamning. Þetta eru bæði smá og stór fyrirtæki sem hafa flest það sammerkt að þjóna stóriðjufyrirtækin. Þessi fyrirtæki hafa þegar gengið frá sínum samningum og fara því ekki í verkfall, hvað sem Þorsteinn Víglundsson segir. Undantekningar eru þó á þessu fyrirkomulagi, þar sem sum þjónustufyrirtækin hafa ekki slíkan fyrirtækjasamning og þar eru laun langt undir launum annarra á svæðinu. Starfsfólk þeirra fyrirtækja fara auðvitað í verkfall.

Það er kannski einmitt hér á þessu svæði sem sést best hversu virði það er þegar launþegar semja beint við sinn vinnuveitanda. Starfsfólk þeirra fyrirtækja hafa náð að auka sinn kaupmátt þokkalega, meðan starfsfólk hinna fyrirtækjanna, sem láta SA og SGS semja fyrir sína hönd sitja eftir á ömurlegum taxtalaunum.

Innan stóriðjunnar hafa fyrirtækjasamningar tíðkast í um hálfa öld og virka vel.