Vitleysa eða vitleyza ?

 

 

Ólafur ritstjóri Baugstíðinda skrifar undarlegan leiðara í í morgun. Orkan beinist að því að sverta krónuna, sérstaklega þá verðtryggðu á kostnað evrunnar og Evrópubandalagsins. Grípum niður í þessa ritsmíð:

 

„Margir vilja losna við verðtrygginguna. Það er skiljanlegt, eftir að hún hefur valdið mörgum heimilum miklum búsifjum. Þeir sem voru til dæmis með húsnæðislán í íslenzkum, verðtryggðum krónum hafa horft upp á lánið sitt hækka um margar milljónir á sama tíma og þeir hafa greitt drjúgan hluta af mánaðarlaununum sínum í afborganir, vexti og verðbætur."

 

Hvað með þá sem tóku lán í Evrum? Hafa þau lán breyst eitthvað ?  Vextirnir eru þeir sömu í evrum. Verðbæturnar birtast í tvöföldun höfuðstólsins. Er hér einhver munur á ?

 

....„Í umræðum um verðtrygginguna ber stundum á því að menn telja að hægt sé að fara einfaldar leiðir. Aflétta einfaldlega verðtryggingunni og þá sé vandinn leystur. Málið er ekki svo einfalt. Eins og fram kemur í skýrslu, sem Askar Capital vann fyrir efnahags- og viðskiptaráðuneytið, er verðtryggingu einkum að finna í löndum, sem búa við óstöðugan, lítinn gjaldmiðil og mikla verðbólgu. Verðtryggingin er verðið, sem við greiðum fyrir íslenzku krónuna. „

 

Verðtryggingin er himnasending fyrir sparandann. Hvergi í heiminum er hægt að geyma peninga án þess að verðbólgan nagi þá nema ´þar sem er verðtrygging. Sá sem sparar í evrum eða dollurum verður að sætta sig við að höfuðstóllinn lækkar ár frá ári þar sem vextirnir eru lægri en verðbólgan. Sá sem skuldar í í verðtryggðum krónum horfir á höfuðstólinn hækka í takt við verðið á evrunni. Það er eins og enginn vilji hugsa málin öðruvísi en útfrá skuldum. Er ekki sparnaður undirstaða alls ?

 

„ Vegna þess hvað verðgildi krónunnar er óvíst eru fáir reiðubúnir að lána til langs tíma án verðtryggingar, nema þá með mjög háum vöxtum. Með afnámi verðtryggingar við núverandi aðstæður færi fólk því aðeins úr öskunni í eldinn. Að sama skapi vildu líklega fáir afnema verðtryggingu á lífeyrisskuldbindingum á meðan hætta er á að krónan sveiflist eins og hún hefur gert hingað til."

 

Að hvaða niðurstöðu er Ólafur eiginlega að leita?  Hann gerir sér ljóst að verðtrygging er eina leiðin til þess að einhver vilji lána sinn sparnað. Vill Ólafur lána húsbændum sínum til dæmis sinn lífeyrissjóð óverðtryggt á lágum vöxtum til langs tíma ? Vill hann umreikna hann í evrur á gengi dagsins og lána hann út til langs tíma á 4 % vöxtum ?  

 

„ Ef við byggjum við stöðugan gjaldmiðil væri verðtryggingin ekki stórkostlegt vandamál. Enda er stór hluti húsnæðislána landsmanna tekinn á tíma þegar krónan virtist stöðug og verðbólgan var lítil. Það er ekki fyrr en skellurinn kemur, með tilheyrandi verðbólgu, að verðtryggingin bítur í budduna okkar."

Þekkir Ólafur landið Sjangríla, þar sem er stöðugt verðlag og engin áföll ríða yfir ? Nei líklega efast hann um tilvist þess því hann heldur áfram:

„Það er rétt, sem Gylfi Magnússon efnahags- og viðskiptaráðherra segir í Fréttablaðinu í gær, að forsendan fyrir því að afnema verðtrygginguna er að ná tökum á stjórn peningamálanna; ná að halda gengi gjaldmiðilsins stöðugu og verðbólgunni lágri. „

Hversu lengi þarf Gylfi að vera ráðherra til þess að þetta sé tryggt: 10 ár ?, 20 ár ?

 

Síðan gefst Ólafur upp við að reyna að færa rök fyrir hugsunum sínum og grípur til örþrifaráða:

„Ef gjaldmiðillinn er stöðugur, skiptir ekki máli hvað hann heitir. Ef hægt er að gera íslenzku krónuna að stöðugum gjaldmiðli, má vel búa við hana út frá hagsmunum heimilanna. En þeir, sem mest mæra krónuna nú um stundir, virðast einmitt líta á það sem hennar helzta kost að hún geti sveiflazt duglega, í þágu útflutningsgreinanna. Síðasta sveifla var reyndar ekki hagstæðari en svo að fjöldamörg fyrirtæki (líka útflutningsfyrirtæki) eru tæknilega gjaldþrota vegna þess að skuldir þeirra í erlendri mynt tvöfölduðust á skömmum tíma, jafnvel þótt tekjurnar séu meiri í krónum talið. „

 

Rökleysan er alger. Útlfytjandi getur ekki orðið gjaldþrota við gengisfall nema hann hafi tapað í spilum á kauphöllinni. Sem síðasta hálmstrá grípur Ólafur til þess að reyna að telja sér trú um að lasunin sé að ganga í Evrópusambandið af því að hann trúir á það eins og aðrir kratar gera.

 

„Sagan sýnir að það er hæpið að lítill, sjálfstæður gjaldmiðill eins og krónan geti skapað þann stöðugleika sem bæði heimili og fyrirtæki vilja búa við. Ísland á augljósan annan kost, sem er evran. Hún fæst ekki nema með inngöngu í Evrópusambandið. Bent hefur verið á að evrusvæðið glími nú við mikla erfiðleika. Enn sem komið er eru þeir smávægilegir miðað við það sem krónusvæðið Ísland lenti í. Innganga í ESB og upptaka evru er verkefni, sem tekur mörg ár. Nóg svigrúm gefst í umsóknar- og aðildarferlinu til að meta hvort evran kemst í gegnum núverandi hreinsunareld og stenzt samanburð við krónuna sem forsenda þess að hægt verði að afnema verðtrygginguna."

 

Leiðarinn endar því í algerri uppgjöf fyrir spurningunni um framtíð heimsins enda hefur hún alltaf verið hulin móðu. Breyturnar eru alltof margar. Jafnvel Rentumark Hjalmars Schact varð að lúta í lægra haldi fyrir stjórnleysi nasistanna. Dollarinn er aðeins orðin örfá sent frá stríðslokum. Íslenska krónan er brota af þeirri dönsku. Ekki af utanaðkomandi áhrifum heldur af glæpsamlegri hegðun íslenskra verkalýðsfélaga sem beita ofbeldi og gíslatöku til þess að eyðileggja lífið fyrir sjálfum sér og öðrum. Hreinsunareldurinn sem bálar nú í kringum Evrópusambandið er þvílíkur eldsvoði að Samfylkingin mun verða í vandræðum að fá nægt slökkvivatn hjá íslensku þjóðinni til að keyra hana áfram, á hafinni braut. „Credo ergo sum",  er niðurstaða fyrrum Morgunblaðsritstjórans. Vistaskiptin hafa ekki aukið við aðdáun mína á skrifum hans.

Hinsvegar skrifar Ólafur  zetu, og það líkar mér vel og mættu menn taka það sér til fyrirmyndar. Sá ritstíll hefur dugað lengur en evran en verið gengisfelldur eins og krónan.

En evruvitleysan  verður vitleysa jafnvel þótt maður reyndi að skrifa vitleysu með zetu.

Athugasemdir

[Júlíus Björnsson, 13.5.2010 kl. 04:32]

http://juliusbearsson.blog.is/blog/juliusbearsson/entry/1051303/

CPI- Neytandi Verð Vísir eða neysluvísltala koma fram fyrir löngu í heiminum til að leysa að hólmi magar einkabankavístölur sem þóttu ekki eis góðar.  Mað sem voru að lána farm í tíma til 100 kr og 10 kr í vexti í 2 ár vildu fá að greiða jafnvirði upphæðarinnar miðað við almennt verðlag eftir 2 ár. Ef CPI hækkar um 2% fyrsta árið og 3% annað árið þá hækkar hún  um 5% alls. 110kr hækka þá um 5% eða 5,5 og skuldin sem er greitt verður verður 115,5 kr. Þetta er dæmi um vertryggingu miðað við CPI [neysluvísitölu]

Banki sem vill fá 10 kr eftir 2 ár finnur út  100 x (1,0 x V)(1,05 x V)= 110 eða V= 4,8809% vextir ári Sem skilar honum 110 eftir 2 ár.

Þá getur hann boðið breytilega vexti 6,89% fyrst árið og 7,89 annað árið. þú skuldar honum  100 x 1,0689 x 1,0789 =115,32 kr í breytilega vexti.  Hann gæti líka boðið 7,5 fasta vexti á ári og þá myndir þú borga 100 x 1,075x 1,057 =115,56 kr

Ég veit að enginn Íslendingur veit hvað neysluverðtrygging er því henni er ekki beitt við útreikning ofverðtryggðra lána á Íslandi.

Hér er hún að vísu notuð sem fasti í meintri leiðréttingarstærðfræðiformúlu. Sem skilar alltaf hærri upphæð til baka  eftir nokkra  gjalddaga en samið var um í upphafi. Formúlan er í anda IRR og skilar ofverðtryggingu í verðbólgu sem gæti falið óábyrg lán í sjóði eða skilað því sem kallst öryggis eiginfé í bókhaldi. Þetta mun þess að ákveðið var búa til markaðsbréf í stað gömlu veðband lánaformanna.  Var því fundinn upp þessi leiðréttingar formúla sem tryggir líka lámarksafföll [vexti eða eigiðfé].  

Ég álít hinsvegar þetta ekki löglegt það er kalla þetta verðtrygginu m.t.t. neytenda =lántaka. Heldur að kalla þetta verðtrygginu með álagi vegna síðari tíma viðskipta.  Þetta geta orðið stórar upphæðir umfram umsamda verðryggingu sem vaxa með fjölda leiðréttinga.

Íslendingar hugs hlutina allt öðru vísi en þeir sem hugsa á öðrum tungumálum. 

Ég er á móti ofverðtryggingu á íbúðlánum á 1 veðrétti, og líka á móti því að leggja á þau vaxtavexti. Íslendingar ættu fyrir löngu að vera komnir með sjálfbæra íbúðlánsjóði sem byggja á heimamarkaði. Til að tryggja meiri neyslu kaupmátt. Það er ekki endlaust hægt að þynna út vörugæði til standa undir heildarvaxtakröfu almennra markaðsíbúðalána.

Það þarf að skipta um vaxtaformúlur því þeim er alvega sama hvað gjaldeyrir fer  í gegnum þær.

[Júlíus Björnsson, 13.5.2010 kl. 05:00]

Ísrelar nota CIP verðtryggingu á réttan hátt því þeir vilja ekki vísitölu eða formúlu frá Askar Kapítal til að leiðrétta gjaldið á gjaldaga.

Hér er verið að miða við verðbólgu í hverjum mánuði á 30 ára vaxtavaxta lánum þótt árs verðbólga geti verið 8% í einum mánuði getur hún verið 1% á ári.

Það hefði stax verið skárra hér að hafa sömu verðbólgu í öllum leiðréttingu sama árs. 1,5% árverðbóla er 1,5%/12  mánaðarverbólga. 

Hinsvegar er rétt reiknuð neysluverðtrygging ódýrasta breytilegavaxta verðtrygging sem til er gagnvart neytenda. Grunnur allra annar breytilegra vaxta í fjármálakerfinu.

Það að vera nákvæmur og nota CIP getur skipt máli þegar lán minni en 12 mánaði og sveiflur í mánuðum miklar. Líka í margra áralanum þegar sveiflur á ári eru miklar. 

Hinsvegar þar sem neytendur treysta lítill verðbólgu til langframa þá nægir að nálga CIP með 1,5 til 2,5%.