Fjölbýlishúsin

Hinn fallni þingmaður Vilhjálmur Bjarnason heldur áfram að fræða og skemmta lesendum Morgunblaðsins þrátt fyrir brotthvarf af Alþingi. Sem ég er sannfærður um að var þeirri stofnun ekki lyftistöng.

Vilhjálmur ritar enn eina stóráhugaverða grein um byggingarsögu Reykjavíkur í Morgunblað dagsins. Þessa grein vil ég geyma og vekja athygli á því hún er yfirlit yfir svo margt sem á undan er gengið nú þegar á að fara að kjósa um framgang svo margra mála í Reykjavík.  Misvitlausra auðvitað og þó er  þunga Borgarlínuhugmyndin vitlausust af öllu og jarðgangna gerðin sem henni á að fylgja.

Þar á að grafa burtu fyllinguna sem sést á   mynd sem fylgir grein Vilhjálms frá jarðvegsskiptum í Miklubraut skv. ráðleggignum Prof. Feuchtingers í Stuttgart.

Í staðinn á steypa jarðgöng neðanjarðar og svo lok á allt saman og byggja blokkir þar ofan á. Það sér hver maður að auðvelt er að breikka Miklubrautina ofanjarðar með brotabroti af kostnaðinum við göngin. En meirihluti vinstri manna í Reykjavík er rökheldur og ekki hægt að deila við hann eitt eða neitt, hann veit allt best.

það er rétt hjá Vilhjálmi að það er hægt að láta hugann reika til Mariupol þar sem skriðdrekar skjóta beint á fjölbýlishúsin og eyðileggja heimili tugþusnda friðsamkra borgara. Þvílík villimennska sem í þessu birtist  ef maður ímyndar sér að Miklatún væri  orðið fullt af skriðdrekum,

 

En Vilhjálmur skrifar svo:

 

"Ein daprasta birtingarmynd styrjalda eru árásir á íbúðahverfi. Þegar horft er á myndir úr þjóðarmorðinu í Úkraínu blasa við sundursprengd

Eitt af boðorðum Dags B. Eggertssonar er að tími mislægra gatnmóta sé liðinn í Reykjavík . Þessi mynd er frá Orlando sem mragir íslendingar þekkja. Hvernig kæmust þeir af án þessa?

fjölbýlishús, þar sem saklaust fólk bjó sér friðsæl heimili. Hvað hefur fólkið í fjölbýlishúsunum gert þessum glæpabrjálaða forseta í Rússlandi? Það er mér óskiljanlegt.

Hvenær koma fjölbýlishús?

 

Fjölbýlishús á Íslandi eiga sér ekki langa sögu. Verkalýðsbarátta hefur ekki aðeins snúist um kaup og kjör íslenskrar alþýðu, einnig um húsnæðismál.

Það er í raun ótrúlegt hve mikið og vel er byggt á þeim tíma sem talað er um sem kreppuárin. Hús við Laufásveg, Bergstaðastræti og Fjölnisveg eru byggð á þeim tíma sem nefnd eru kreppuár. Borgarastéttin byggði vel.

Skipstjórahallir við Bárugötu, Ránargötu og Öldugötu eru byggðar aðeins fyrr. Margir sem þar byggðu voru á togurum og höfðu það nokkuð gott.

Hús við Egilsgötu, Leifsgötu og Eiríksgötu eru einnig byggð á árunum fyrir síðari heimsstyrjöld. Það eru fjölbýlishús byggð af einstaklingum.

Bygging verkamannabústaða hófst á kreppuárunum. Fyrstu verkamannabústaðirnir voru byggðir við Hringbraut, Ásvallagötu og Sólvallagötu í Reykjavík. Síðar voru byggðir verkamannabústaðir í Holtunum í Reykjavík, Stórholti og Stangarholti.

Í Stórholti sést félagslegur aðskilnaður með því að húsin sunnan megin við götuna, fjórbýlishús með tveimur inngöngum, fengu eitt húsnúmer, það eru verkamannabústaðir, en fjölbýlishús norðan við götu, „fyrir almenning“, svipuð að flestu leyti, fengu tvö húsnúmer.

Lönguhlíðarblokkin

Á stríðsárunum hafði Reykjavíkurbær forgöngu um að byggja fjölbýlishús sem fóru í almenna sölu. Sá er þetta ritar telur að tvö fjölbýlishús við Hringbraut séu byggð snemma á stríðsárunum. Svipað hús, teiknað af Einari Sveinssyni, var byggt við Lönguhlíð árið 1948 og flutt inn í það árið 1949. Þar fengu foreldrar mínir sína fyrstu íbúð. Móðir mín hafði á orði að það hefði verið sinn stærsti sigur að fá íbúð með sérbaði.

Þetta hús hefur verið mér umhugsunarefni alla mína ævi. Þangað flutti ég fyrir sléttum 70 árum og þar átti ég fimm fyrstu ár ævi minnar.

„Flokksgæðingar“

Eitt sinn ræddi ég um þessa „blokk“ við mann fróðan um byggingasögu og þá var það rifjað upp að það hafði mikið verið rætt um „blokkina“ og þá með þeim orðum að þarna væri Reykjavíkurbær að byggja fyrir „flokksgæðinga“ Sjálfstæðisflokksins. Það væri svo mikill „lúxus“ í þessu húsi, sem allir máttu sjá, að það voru svalir við allar íbúðirnar. Húsið var byggt til að mæta húsnæðisskorti vegna aðflutnings úr sveit til borgar.

Næst fór Reykjavíkurbær í framkvæmdir í Hólmgarði og Hæðargarði. Þar eru engar svalir.

Minni þess er þetta ritar er nokkuð gott. Hann man nokkurn veginn hverjir bjuggu í húsinu, þó ekki alla. Það voru 32 íbúðir í húsinu. Allar íbúðirnar höfðu svalir, sem sneru í suður og vestur. Íbúarnir voru venjulegt fólk. Það voru sennilega um 90 börn í húsinu. Þá eru taldir með þeir sem fæddir voru um 1930 og fluttu snemma að heiman.

Samkvæmt niðurstöðum í kosningum til sveitarstjórna er sennilegt að í húsinu hafi verið 14 heimili sem fylgdu Sjálfstæðisflokknum að málum. Við einfalda upprifjun get ég tengt þrjú við Sjálfstæðisflokkinn, þó þannig að ein þessara fjölskyldna var mjög andsnúin herstöðvarsamningum og aðild að NATO. Foreldrar mínir fylgdu Alþýðuflokknum að málum, þannig að ekki voru þau flokksgæðingar Sjálfstæðisflokksins. Og drengurinn hefur aldrei orðið flokksgæðingur!

Félagsfræði

Það er vert að rifja upp byggingu þessa húss og þær aðstæður sem ríktu þegar íbúum bæjarins fjölgaði, bærinn varð borg. Sennilega hafði ein fjölskylda bíl til umráða. Börnin stunduðu nám handan Klambratúns, í Austurbæjarskóla og Gagnfræðaskóla Austurbæjar og síðar í Menntaskólanum í Reykjavík eða Iðnskólanum.

Ég minnist þriggja prófessora við Háskóla Íslands meðal barnanna og nokkrir eru prentarar. Heimilisfeður fóru til sinnar vinnu snemma á morgnana og húsmæður voru heima og sáu um heimili.

Á mínu heimili vann faðir minn við kennslu. Jafnframt vann hann að fræðastörfum í 70 fermetra íbúð með fjórum börnum. Stundum komu nemendur til hans í einkakennslu. Svo komu til okkar ættingjar utan af landi og gistu.

Vinir mínir

Það voru fimm börn í mínum árgangi í húsinu, ein stúlka og fjórir drengir. Öll hófum við nám í Ísaksskóla haustið 1958 en þá var ég fluttur í aðra götu í Hlíðunum.

Við vorum þrjú í mínum bekk í Ísaksskóla, stúlkan og Grímur. Í fyrsta skipti á ævi minni upplifði ég dauðann þegar Grímur vinur minn dó í bílslysi á horni Lönguhlíðar og Miklubrautar. En lífið hélt áfram.

Það voru góðir tímar og gott fólk í Lönguhlíðinni fyrir 70 árum.

Eftir Vilhjálm Bjarnason »

Það væri svo mikill „lúxus“ í þessu húsi, sem allir máttu sjá, að það voru svalir við allar íbúðirnar. Vilhjálmur Bjarnason Höfundur var alþingismaður. 

 

Þessa grein er hollt að lesa þegar veður eru válynd í stjórnmálum og góðar greinar birtast um hin dýru málefni sem birtast í greinum umferðarsérfræðinga eins og Þórarins Hjaltasonar sem sem skrifar góða grein um Borgarlínuna aftar í þessu tölublaði Morgunblaðsins. Hvet ég alla til að lesa skrif Þórarins um þessi mál.