Þéringar

báru á góma hjá okkur Jóni Ragnari rétt áðan.

Jón sagði svo:...." Svo vildi Margrét Tryggvadóttir hætta að segja "hæstvirtur" og "háttvirtur" af því að hún bæri ekki virðingu fyrir þessu fólki sem sat með henni á þingi. Hún áttaði sig ekki á því að ofangreind ávörp eru ekki til þess að gera einstaklinga háttvirta eða hæstvirta, heldur til þess að efla háttvísi í ræðustól. Svo er embættið sem viðkomandi gengir hæstvirt eða háttvirt, ekki endilega einstaklingurinn sjálfur.  Ýmsar siðvenjur tíðkast í siðmenntuðum ríkjum, þær eru mikilvægar undirstöður sem fá okkur til að bera virðingu fyrir lögum og reglum og ef þessar siðvenjur verða aflagðar, þá hefur það neikvæð áhrif á samfélagið í heild sinni, kannski gætir þeirra ekki svo mikið í fyrstu, en þá er lagt af stað í ákveðna vegferð sem ekki sér fyrir endann á. .."

Ég svaraði þessu svona:  

" Það er gaman að þú minnist á háttvirtan og hæstvirtan. Þsð var nefnillega langafi minn og nafni þinn , Jón Ólafsson ristjóri sem kom þessari hefð á.  Og alveg eins og þú segir, til að efla háttvísi. Honum Jóni, þeim landsþekkta skammakjafti, ofboð lágkúra þingmanna eins og líklega Margrét líkist mest núna, sem báru enga virðingu fyrir fólkinu sem með með sat hvað þá stofnuninni þar sem þeir voru staddir í. Þegar svona alþýðlegar flatlendis...  komu ofan úr afdal  rmeðal manna, sögðu þeir hver  öðrum til syndanna á alþýðumáli sem þeir voru vanir að nota í réttunum, sem gekk fram af Jóni, sem var búinn að dvelja langdvölum vestanhafs og lært þar mannasiði. Honum ofbauð þessi hegðun og sá auðvitað að mannasiðir voru forsenda þess að þingstörf gætu skilað árangri en færu  ekki í keppni í bölvi og ragni. "

 Það er miður ef þingmenn átta sig ekki á því sem að baki ávörpunum hæstvirtur og háttvirtur býr.Það er auðvelt að sjá fyrir sér að ekki verður mikið úr þingstörfum ef menn eru uppteknir af þvi að svivirða hvorn annan með skrúðmælgi en gleyma málefninu.

dr.Gylfi Þ. Gíslason er í hópi þeirra kennara sem ég haft besta á lifsleiðinni. Hann var afburðamaður og fjölvígur, Við urðum góðir kunningjar síðar á ævinni og hann óx í mínum augum til æviloka. Hann gekk ríkt eftir þvi að menn þéruðuust í þriðja bekk. Kennararnir gerðu það líka flestir en sumir voru   minna fyrir það.

þéringar voru lagðar af í einhverri alþýðu-niðurávið-snobbmennsku sem komst í tísku. Þá tók þjóðin stórt stökk niður á við í almennri siðmenningu. Þéringar eru allstaðar notaðar meðal siðmenntaðra þjóða. Ekkert af neinu snobbi heldur til að ná meiri árangri í umræðum og starfi því menn vanda sig betur og gera kröfur til sjálfs sín og annarra. Ég held að agavandamál í skólum séu mikið af þessum toga. Einar Magg sagði í tilefni þess að Kristinn Ármannsson varð rektor: "Kristinn er séntilmaður, það brúkar enginn kjaft við séntilmann." Það varð og svo að Kristinn hafði góða stjórn á skólanum og allir báru virðingu fyrir honum.

Ég held að þéringar í framhaldsskólum og á Alþingi milli stjórnmálaflokka að  minnsta kosti gætu vrið til gagns.

Athugasemdir

[Sigurgeir Jónsson, 29.12.2011 kl. 20:49]

Ég er sammála yður í því Halldór, að það er slæmt að þéringar skúli hafa verið aflagðar svo til algerlega úr íslensku talmáli.En það er rangt hjá yður að það hafi verið alþýða manna sem það gerði.Þéringar aflögðust sjálfkrafa þegar svokölluðu "menntafólki" fjölgaði, sér í lagi vitleysingum og afætum með háskólapróf.En ég er yður algerlega ósammála í því að uppi skuli haft eitthvert sér skrautmál á Alþingi, sem er í raun ekkert annað enn aðhlátursefni.í fyrsta lagi er þetta skrautmál ekki viðhaft í venjulegu íslensku máli, og hefur aldrei verið þar,sem þéringar aftur á móti voru,í öðru lagi tekur þetta tíma frá ræðumanni sem stöðugt þarf að vera að staglast á því eð vera með "háttvirtur" og "hæstvirtur" á vörunum.Jón Ólafsson kunni að koma orðum að hlutunum en þarna fór hann yfir strikið, sem reyndar kom stundum fyrir.Ef yður finnst að þingmenn þurfi að hafa eitthvað umfram aðra til að passa á sér kjaftinn, þá legg ég til að þér stingið upp á að þéringar verði teknar upp innanhúss á Alþingi og það varði fésektum ef ekki sé farið eftir því.

[Halldór Jónsson, 29.12.2011 kl. 23:19]

Guðni kjaftur í MR kunni að þéra manna best. Sumir lugu upp á hann að hann hefði jafnvel sagt :Þegið þér helvítis hálfvitinn yðar! En Guðni kunni betur að haga orðum sínum en það svo sviði undan.

Málið er að menn verða ekki séntilmenn nema að kunna að þéra.

[Sigurgeir Jónsson, 29.12.2011 kl. 23:42]

Ég er ósammála yður í því að þéringar komi sentilmennsku eitthvað við.Ruddar og monthanar  geta að sjálfsögðu þéraað eins og hverjir aðrir þegar það er hluti málsins.En það er trúlega best að þeir láti það vera að þéra sem telja að þeir séu meiri menn ef þeir ef þeir stunda það málform.Sér í lagi ef þeir telja sig kunna það umfram einhverja aðra. 

[Halldór Jónsson, 30.12.2011 kl. 12:14]

Meðal Þjóðverja eru bæði séntilmenn og ruddar. Yfirleitt hætta þeir að þéra manninn sem þeir ætla að gefa á kjaftinn,  segja "Du Arsloch" og kýla síðan. En í öllu dagleg lífi er þérað. Það sýnir formfestu, stuðlar að háttog tryggir  hlutleysi gagnvart viðmælandanum.

 Auðvitað myndu menn æfast í þéringunum strax í 1. bekk í Gaggó þegar "Gudda"(Guðrún P. Helgadóttir) kenndi Degi Sigurðarsyni skáldi þéringar á engum tíma með því að reka hann umsvifalaust út ef hann ekki hlýddi.

Reglan á að vera að þéra ókunnugt fólk þangað til menn koma sér saman um að vera það miklir vinir að segja þú.

 Kennari sem þérar nemandann nær oft betri árangri hef ég séð en sá sem þúar. Einar Magg byrjaði á því að tilkynna bekknum í upphafi skólaárs að hann myndi þúa alla og óskaði eftir því að nemendur gerðu svo.

dr. Gylfi þéraði okkur í þriðja bekk í MR. Einn, virtur læknir síðar, réttu upp hönd og spurði: "Geturðu sagt okkur frá þessu betur." Það varð dauðaþögn í bekknum. Gylfi gekk hægt aftur bekkinn til mannsins og spurð hæverkslegai:" Úr hvaða skóla komið þér?" Hinn svaraði. Gylfi spurði eftir:" Þéruðu menn ekki kennara sína þar?" "Jú" sagði pilturinn, "ég bið yður afsökunar". "Takk fyrir" sagði Gylfi og hneigði sig . 

Ég held að flestir hafi hlakkað til tímanna hjá dr. Gylfa, svo ljónskemmtilegur var hann og fræðandi. Við áttum oft ekki að hafa neinar kennslubækur á borðunum, heldur las hann fyrir og sýndi á töflu eins og gert er í háskólum. Hann var að kenna okkur bókfærslu en fór vítt og breitt yfir hagfræðina og skýrði með dæmum úr daglegu lífi. Ég sé hann enn fyrir mér jakkafötum í hvítri skyrtu með þverslaufu. 

Ólafur Thors sagði eitt sinn við hann í harðri rimmu í pólitíkinni, þegar Gylfi hafði skammað hann fyrir þvermóðsku og líkt honum við naut;Eef ég er naut að þínu áliti Gylfi þá ert þú kvíga. Gylfi var oft síðan uppnefndur með þessu en Ólafur ekki uppnefndur naut því allir vissu að Ólafi var alveg sama hvað menn sögðu  um hann slíkur æringi sem hann var.

En auðvitað er tómt mál að tala um þetta. En á Alþingi fer vel að menn tali um hvern annan í 3. persónu sem hæstvirta en ekki þú helvítis asninn þinn þó að mönnum finnist kannski stundum ekki af veita.

Almennt finnst mér kurteisi gjarnan vera meiri í daglegu lífi okkar Íslendinga.Þó ekki þurfi endilega þéringar til þess, þám hjálpar slíkt til.