Landsvirkjun upp í vindinn

er snúin eins og við verkfræðingar erum sagðir kunna manna best.

Landsvirkjun reisti tvær fyrstu vindmyllur landsins á Hafinu. Þær hafa gegnið vonum framar vegna góðra skilyrða. Nú vill Landsvirkjun skipuleggja vindgarð  á þessu svæði í ljósi góðrar reynslu. 

Undirrituðum finnst margt gott við þessi áform. Vindorka er af sumum talin of dýr miðað við vatnsafl. En er það svo? Ég man ekki betur en að 95 Mw Búðarhálsvirkjun hafi kostað 28 milljarða en 2 x 1Mw vindmyllur Landsvirkjunar  hafi kostað eitthvað um 0.6 milljarð. Stofnkostnaður er þá svipaður á Megawattið hvort sem vind-eða vatnsorka. Vindmylla gengur hinsvegar ekki helminginn af tímanum hérlendis og ennþá minna á því lygna meginlandi Evrópu. En þar þær eru byggðar í hrönnum, þó sjálfsagt eitthvað skekkt með ESB styrkjum að hætti bandalagsins þess.

Vindorka á Íslandi er mjög mikil eins og flestir kannast við. Hún er núna orðin að auðlind sem Íslendingar hafa ekki svo mjög leitt hugan að til þessa. Vinstri stjórnin reyndi sem hún gat að spilla fyrir nýtingu annarra orkulinda landsins. Þessvegna keyrði ráðherran Svandís Svavarsdóttir allar hagkvæmustu virkjanir í biðflokka. Það er því uppsafnaður orkuskortur í kerfinu og flutningskerfið er líka vanmáttugt til að flytja orku þangað sem hennar er þörf. Því er áreiðanlega nóg pláss fyrir aukna orkuvinnslu, sérstaklega  á Suðurlandi þó langt sé til Gunnarsstaða.

Þá spyr Skipulagsstofnun: Vantar Íslendinga orku? 

Í grein í Mbl. á laugardag veltir Helgi blaðamaður fyrir sér fyrirætlunum Landsvirkjunar um Vindmyllugarð við Búrfell.

Helgi skrifar:

"Skipulagsstofnun telur að Landsvirkjun þurfi að gera skýrari grein fyrir því í frummatsskýrslu hvaða þörf er fyrir raforku frá 80 vindmyllum með allt að 200 MW afli sem fyrirhugað er að reisa við Búrfell. Telur hún að fjalla þurfi ítarlega um áætlaða orkuþörf sem vindbúið á að fullnægja, ekki síst í ljósi þeirrar óvissu sem rekstri slíkra búa gæti fylgt hér á landi.

 

Landsvirkjun vinnur að umhverfismati fyrir vindbú eða vinmyllugarð við Þjórsá, ofan við Búrfell, og nefnir verkefnið Búrfellslund. Í matsáætlun sem Skipulagsstofnun hefur nú fallist á með nokkrum athugasemdum, er greint frá fyrirhugaðri framkvæmd.

 

Landsvirkjun lét fyrir tæpum tveimur árum reisa tvær vindmyllur á Hafinu, ofan við Búrfellsstöð. Markmiðið var að kanna hagkvæmni raforkuvinnslu með vindorku hér á landi. Niðurstöður undanfarinna mánaða sýna að mati Landsvirkjunar að aðstæður virðast óvenju hagstæðar. Í því ljósi vill fyrirtækið reisa fleiri vindmyllur í þyrpingu, meðal annars í þeim tilgangi að kanna tækifæri sem kunna að felast í samspili vind- og vatnsorku.

 

Svæðið sem ætlað er fyrir Búrfellslund er 34 ferkílómetrar. Það er á hraun- og sandsléttum, mest sunnan Þjórsár en einnig á Hafinu þar sem rannsóknamyllurnar eru. Ástæðan fyrir vali svæðisins er að þar rúmast nægilega margar vindmyllur til að ná allt að 200 MW orkuvinnslu og stutt í næstu tengivirki.

 

Lítil umræða

 

Í athugasemdum sínum bendir Skipulagsstofnun á að vindbú með allt að 80 stórum vindmyllum sé umfangsmikil framkvæmd við eða uppi á hálendisbrún miðhálendisins. Ekki hafi farið fram mikil umræða í þjóðfélaginu um vindmyllur. Sett er fram það sjónarmið að Landsvirkjun þurfi að fjalla um stefnumörkun stjórnvalda á landsvísu, ef einhver er.

 

Skipulagsstofnun telur sig ekki hafa fengið nægilega skýr svör frá Landsvirkjun um þörf fyrir þessa framkvæmd og til hvers eigi að nota rafmagnið. Landsvirkjun hafði svarað fyrirspurnum á þá leið að verið sé að kanna virkjanakost til að mæta aukinni eftirspurn. Vindmyllunum væri ætlað að styrkja raforkukerfið, með því að jafna sveiflur í framboði eftir árstímum, sem og að auka framboð á raforku. Landsvirkjun hyggst koma Búrfellslundi upp í áföngum en treystir sér ekki til að gera áætlun um áfangaskiptingu eða hvenær framkvæmdir hefjist þar sem orkuþörfin sé ekki ljós.

 

Áhrif á sýn til Heklu

 

Skipulagsstofnun bendir á að þótt stórum hluta framkvæmdasvæðisins hafi þegar verið raskað sé það mjög umfangsmikið og þá sér í lagi áhrifasvæði þess með tilliti til sjónrænna áhrifa og breytinga á ásýnd. Þarna við hálendisbrúnina sé mjög víðsýnt og svæðið blasi við þeim sem koma upp úr Þjórsárdal eða eru á leið upp úr Landsveit. Sérstaklega er nefnt að framkvæmdasvæðið blasi við þegar komið er upp úr Þjórsárdal og horft til eldfjallsins Heklu. Ýjað er að því að sú mikilfenglega sýn skerðist.

 

Landsvirkjun hyggst meðal annars meta sýnileika vindmyllanna í landupplýsingakerfi og með því að bera saman ljósmyndir sem sýni sjónarhorn með og án mannvirkja.

 

Í þessu ljósi telur Skipulagsstofnun nauðsynlegt að Landsvirkjun skoði mismunandi útfærslur á vindbúinu."

Undirritaður hefur nokkra reynslu af undirbúningi og framkvæmd vindorkuvers. í fyrstu tilraun rákust fyrirætlanir  Steigríms Erlingssonar og fyrirtækis hans Biokraft á veggi. Það tókst að koma í veg fyrir að  hann fengi að byggja sín hús og tvær vindmyllur á eignarlandi sínu  í Vorsabæ á Skeiðum sem hann hafði keypt dýrum dómum til þessa verkefnis eingöngu.

Eftir hávær mótmæli örfárra einstaklinga, sumra utansveitarmanna líka, treystist sama sveitarstjórn og heimilaði byggingu vindmylla Landsvirkjunar á Almenningum, ekki til að heimila Steingrími uppsetninguna vindmylla sinna  á eigin landi.  Háværasti mótmælandinn sem á sumarhús í 2 km fjarlægð frá fyrirhuguðu myllustæðinu kom því meðal annars á framfæri að að slagur vindhörpunnar á kyrrum kvöldum myndi geta haft truflandi áhrif. Nálægð tröllaukinna háspennulína virtist ekki trufla mótmælendur hið minnsta. Niðurstaðan var að landeigandinn Steingrímur var flæmdur í burtu og situr upp með ónýta fjárfestingu í tugum hektara af flóðahættulandi sem er ekki ætlað almennt til bygginga. Getur engum lögfræðingi dottið eitthvað í hug?

Sveitarstjórn Rangárþings Ytra tók Steingrími og fyrirtækinu Biokraft  hinsvegar fagnandi og íbúar í Þykkvabæ einnig. Myllurnar voru reistar á talsvert erfiðara landi en á Skeiðunum og eru nú í fullum rekstri síðan í ágúst byrjun. Búið er að staðreyna að mjög lítið heyrist í þeim þó þær standi nálægt byggð þegar vindur stendur af þeim. Og enn minni á kyrrum kvöldum -eða þannig.

Þá er það spurning um hvort menn eigi eitthvað sérstakt útsýni? Má nágranni minn ekki planta tré eða byggja hús sem skerðir sýni mína um einhverja gráðu úr sjóndeildarhringnum á eitthvað ákveðið sem mér tekur, jafnvel allt í einu, að þykja ómissandi lífsgæði? Snertir slíkt ferðalang gestkomandi? Fari íbúi Suðurlands sem sér Heklu daglega upp á Hafið þar sem 80 vindmyllur bera við Heklu  án þess að þekja hana nema óverulega, er þá hætta á að hann verði fyrir áfalli af því að missa einhverja breytilega bletti úr sýninni til Heklu? Helgi blaðamaður  útilokar þennan möguleika ekki. Allt er nefnilega afstætt. Er kyrrstætt stórmastur fallegt en vindmylla sem snýst ljót?

Reykvíkingar bjuggi lengi við möstrin á Rjúpnahæð og Vatnsenda. Í þá daga var ekki haft orð á því að þau skyggðu á Esjuna. Núna getur eitt Aspartré haft afgerandi áhrif í þá veru. Finnst mér Búrfellsstöð ljót? Ég var iðullega á rjúpnaskytteríi þar sem hún stendur. Var eitthvað tekið af mér? Það var lengi vindmylla í Bakarabrekkunni í Reykjavík. Var henni mótmælt af útsýnisástæðum? Hallgrímskirkjuturn var ekki þarna sem hún er þegar ég var að alast upp heldur var braggahverfi á Skólavörðuholti. Tóku Hnitbjörg ekki útsýni af einhverjum?

Vindmylla þekur kannski 20 m2 land. 100 % afturkræf framkvæmd. Engin margra ferkílómetra uppistöðulón. Algerlega græn orka.  Er það ekki einhvers virði? Hversu miklu landi þarf eigandinn að ráða yfir til að enginn kvarti? 20 sinnum 20 kílómetra af óbyggðu svæði? Eiga margir slíkt?

Upp í vindinn liggur leiðin!