Katrín og Konráð

frá Viðskiptaráði tiltaka 10 punkta í sögu þjóðarinnar sem verðir eru þess að velta fyrir sér í síbylju kvartana og kveinstafa sem sérhagsmunafélög syngja daginn út og daginn inn.

" 1. Lífskjör á Íslandi hafa á flesta mælikvarða batnað á undanförnum árum og áratugum. Til að mynda er landsframleiðsla á mann um 18-falt meiri en hún var fyrir 100 árum síðan.

2. Vextir á Íslandi hafa sjaldan verið lægri og ef horft er á vexti á fjármálamarkaði hafa þeir aldrei verið lægri. Seðlabanki Íslands er í dauðafæri til að lækka vexti enn frekar og koma þeim þannig í samkeppnishæft horf.

3. Útflutningur Íslands hefur margfaldast síðustu áratugi og þar á meðal aukist um um 269% á árunum 25 frá inngöngu í EES, samanborið við 131% árin 25 á undan.

4. Á sama tíma, eða frá 1994, hefur kaupmáttur landsmanna aukist um 86% og hefur aldrei verið meiri.

5. Jafnvel þó að spádómar svartsýnisradda verði ofan á er staða Íslands til að takast á við efnahagslega erfiðleika sterkari en nokkru sinni fyrr. Enn er hér viðskiptaafgangur og Ísland er hreinn lánveitandi við útlönd.

6. Skuldastaða er almennt hófleg og sögulega lítil, hvort sem horft er á atvinnulífið, heimili eða hið opinbera sem eykur getuna til að takast á við áföll.

7. Lágmarkslaun á Íslandi voru meðal þeirra hæstu í heiminum áður en lífskjarasamningarnir voru samþykktir.

8. Þrátt fyrir áföll svo sem loðnubrest og samdrátt í ferðaþjónustu var atvinnuleysi í mars einungis 2,9%.

9. Ferðamönnum í apríl fækkaði aðeins um 6 prósentustigum meira en spá Isavia gerði ráð fyrir, þrátt fyrir fall Wow air.

10. Ísland er í 2. sæti af 146 á lista yfir félagslegar framfarir, mælikvarða sem „...endurspeglar hæfni samfélags til að mæta grunnþörfum borgaranna, stuðla að og viðhalda lífsgæðum þeirra og skapa hverjum tækifæri til betra lífs“. 

Íslendingum er hollt að staldra við og rifja upp þennan árangur sem náðst hefur á síðustu áratugum.

Síbylja kveinstafa einstakra hópa mega ekki byrgja fólki almenna sýn.

Lífskjör allra hafa stórbatnað á undaförnum áratugum og viðskiptaumhverfið hefur stórbatnað.

Ég man glöggt hvernig var að reka viðskipti í peningaleysinu frá 1950 og langleiðina til aldamóta. Allt gekk á víxlum og slætti  og keðjuverkanir voru daglegt brauð. A. gat ekki borgað  og víxillinn féll. Bankinn dró víxilinn út af launareikningnum kortéri fyrir útborgun hjá B. sem hafði lánað A. og hann gat ekki borgað út kaupið þann daginn, launþeginn átti ekki fyrir mat og gat ekki borgað kaupmanninum vikuúttektina, A. var þar með stopp, B líka, börnin sultu  og allt var í klessu í viðskiptaheiminum og einkalífinu.

Menn þræluðu samt myrkranna á milli við að byggja yfir sig og fluttu inn í hurðarlaust.Hvergi lán að fá nema með kunningsskap. Vaskur hjá Norðmann, rör hjá Ísleifi, steypa á víxli.  Svona var ástandið í byggingariðnaðinum. Stöðugur bardagi á síðustu krónunum, allt á yfirdrætti og í skuldum. Basl og stress frá morgni til kvölds og hnútur í maganum þegar gjalddagar nálguðust og menn deyfðu sumir með helgarbrennivíninu.

Núna eru aðrir tímar. Sparnaður almennings í peningum er að vísu fyrir bí með lækkandi vöxtum. Mér finnst vanta tilfinnanlega verðtryggða hlaupareikninga þar sem fólk getur geymt launin sín frá mánuði til mánaðar þó vaxtalaust væri í stað þess að heimta áralanga bindingu eins og nú er. Er ekki  mögulegt að finna upp einhverskonar leið til slíks með gulrótum eða pipar? 

Það er þarft að líta yfir farinn veg og telja blessanir sínar í stað bölvanirnar. Þetta allt hefur náðst með íslensku krónunni. Hefði það náðst betur með Evrunni? Sumir halda því fram. En Grikklandsleiðin og Icesave benda nú varla í þá áttina.

Lífskjarasamningarnir voru kraftaverk í mínum augum og mér finnast þeir benda til þess að við séum að byrja á því að hugsa örlítið áður en við rjúkum upp til handa og fóta í byltingar og bardaga og mála skrattann á alla sálarveggi sína.

Katrín og Konráð eiga þakkir skildar fyrir þessa samantekt.