Loksins

gersit eitthvað í pólitík sem mér líkar.

Annað er að íhaldið gefur út sérstakt áróðursblað þar sem grunnatriði þess í stjórnálum koma fram.

Hitt er að Morgunblaðið skrifar vandaðan leiðara um hagfræðileg málefni.

Morgunblaðið skrifar:

"Í dag eru 29 ár liðin frá hinum „Svarta miðvikudegi“ 16. september 1992 þegar George Soros varð í senn heimsfrægur og ofboðslega ríkur þegar hann kom Englandsbanka á kné og knúði til þess að fella sterlingspundið.

Bretar höfðu þá um tveggja ára skeið haldið uppi einhliða fastgengi við þýska markið innan evrópska myntsamstarfsins (ERM), en áhlaup spákaupmanna hafði staðið um hríð. Englandsbanki hækkaði stýrivexti sína upp í 10% og seldi ógrynni af gjaldeyri til þess að verja pundið, en allt kom fyrir ekki. Hinn 16. september var gjaldeyrisforðinn uppurinn, Bretar gáfust upp og þurftu að draga sig út úr ERM við mikla niðurlægingu. Englandsbanki tapaði að minnsta kosti 600 milljörðum króna í einu vetfangi, ríkisstjórn Íhaldsflokksins náði sér aldrei á strik aftur og galt afhroð í næstu kosningum.

Á þeim tíma höfðu mörg Evrópulönd bundið gjaldmiðla sína við þýska markið í von um lága vexti og lága verðbólgu líkt og Þjóðverjar nutu. Það endaði óhjákvæmilega með skelfingu, því gjaldmiðillinn verður að vera í takt við efnahagslíf og viðskipti.

Bretar voru ekki einir um að falla í þá freistni. Það gerðu Svíar og Finnar einnig, en urðu líka fyrir árás spákaupmanna og neyddust til að slíta gengistengingunni og fella gengið haustið 1992. Hafði þó ekki lítið gengið á og Svíar í örvæntingu hækkað millibankavexti í 500%! Sömu sorgarsögu er að segja af ámóta tilraunum annars staðar, frá Tequila-kreppunni í SuðurAmeríku 1994 til Asíukreppunnar 1998.

Einhliða fastgengi á tímum frjálsra fjármagnsflutninga er einfaldlega skotheld uppskrift að spákaupmennsku, gjaldeyriskreppu, bankakreppu og loks efnahagskreppu. Þau víti þekkja Íslendingar og verða að varast þau.

Það er enda svo að Evrópulöndin hafa skipt sér í tvo hópa: þau sem tóku upp evruna og hin sem láta gjaldmiðilinn fljóta. Finnar kusu evruna, en Svíar flotgengi. Danir einir halda enn í gamla fyrirkomulagið með gengisfestingu við evru, en eru að vísu aðilar að ESB og Seðlabanka Evrópu með samningsbundinn stuðning hans ef syrta fer í álinn. Gengisfesting Dana er því ekki einhliða, heldur reist á samningum og sögulegum forsendum, sem engum öðrum standa til boða, ekki innan ESB og enn síður utan þess, líkt og Íslandi.

Sérfræðingar í peningamálum, þar á meðal í Seðlabanka Íslands, hafa réttmætar áhyggjur af hugmyndum um að taka upp gengisfestingu á ný, eins og menn hafi öllu gleymt og ekkert lært.

Þar er þó ekki um að ræða forsögulega tíma. Ísland tók á liðinni öld upp einhliða gengisfestingu við myntkörfu helstu viðskiptaríkja, studda fjármagnshöftum, sem dugði bærilega þar til fjármagnsviðskipti við útlönd voru gefin frjáls árið 1994. Árið 2000 neyddist Seðlabankinn því til að verja fastgengið með gjaldeyrissölu og vaxtahækkunum, en í upphafi árs 2001 var ákaflega gengið á gjaldeyrisforðann og stýrivextir komnir í 11,5%. Þá loks var gengisstefnunni breytt og krónan sett á flot; gengið féll og verðbólga fór í tæp 10%.

Meðal hagfræðinga er nú almennt viðurkennt að lönd hafi í raun aðeins tvo kosti í þessum efnum: algera gengisfestu með aðild að myntbandalagi eða fljótandi gengi.

Einhliða fastgengi er peningastefna fortíðar, sem felur í sér að allur gjaldeyrisforði þjóðarinnar er lagður að veði og getur hæglega tapast til spákaupmanna á einni nóttu. Sem er alls ekki ólíklegt, vegna þess að slíkur fjársjóður dregur að sér athygli þeirra og ágirnd.

Fastgengisstefna myndi – þvert á það sem boðberar hennar segja – að öllum líkindum hækka vexti, þar sem allt myndi miðast við að verja gengið en ekki hagsmuni heimila og fyrirtækja í landinu. Þá myndu Íslendingar ekki lengur hafa sveigjanleika til þess að bregðast við áföllum í útflutningi líkt og átti sér stað í nýliðinni kórónukreppu, en rétt er að hafa í huga að allar helstu útflutningsgreinar Íslands – sjávarútvegur, orkunýting og ferðaþjónusta – eru háðar ytri þáttum, sem við fáum engu um ráðið. Við blasir að atvinnuleysi hefði orðið miklu meira og útgjöld ríkissjóðs mun hærri, hefði ekki verið unnt að beita peningastefnunni til sveiflujöfnunar líkt og gert var með afgerandi og farsælum hætti.

Allt frá því að fastgengisstefna Íslendinga hrundi fyrir 20 árum hefur verðbólgumarkmiði verið fylgt, með miklu betri árangri. Það miðast við hinar sérstöku aðstæður Íslendinga hverju sinni, gæftir og gæfu.

Eftir allt sem á undan er gengið og efnahagsuppbygginguna sem er fram undan er því með ólíkindum að fyrirfinnist íslenskir stjórnmálanenn sem hafa það helst til málanna að leggja að kollvarpa peningastefnunni og bjóða hættunni heim."

Myndi einhver ekki leita í reynslubanka Íslendinga sjálfra hvað varðar hagstjórn til framtíðar?

Hafa spilin ekki loksins verið lögð á borðið fyrir kjósendur með skýrum hætti?

 

 

Athugasemdir

[Halldór Jónsson, 16.9.2021 kl. 11:00]

F

átækt er ekki náttúrulögmál. Það

að börn og fullorðnir búi við fátækt á Íslandi er pólitísk ákvörðun en ójöfnuður leiðir til minni

hagsældar, það er staðreynd.

Skattkerfið er langbesta jöfnunartæki sem

við höfum. Með því er hægt að létta undir með

þeim tekjulægstu með meiri þátttöku þeirra

ríkustu í samneyslunni. Tvær nýjar skýrslur

Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, um kjör öryrkja og atvinnuleitenda sýna að

þessir þjóðfélagshópar hafa verið skildir eftir á

kjörtímabilinu. Svo virðist sem ráðherra öryrkja og atvinnuleitenda, framsóknarmaðurinn

Ásmundur Einar Daðason, hafi hreinlega

gleymt að hann beri ábyrgð á málaflokkunum

og svo virðist sem fjölmiðlar hafi líka gleymt

ábyrgð hans enda ekkert heyrst til hans um

skýrslurnar á meðan ekki vantar fréttir af útdeilingu hans

á skattfé í aðdraganda kosninga. 71% fatlaðs fólks á erfitt

með að ná endum saman, 52% ekki hafa efni á fríi og 23%

ekki efni á staðgóðri máltíð. Þá hafa nærri 80% fatlaðra

einstaklinga neitað sér um heilbrigðisþjónustu! Í hópi atvinnuleitenda kom í ljós að nærri helmingur þeirra hefur

neitað sér um nauðsynlega heilbrigðisþjónustu.

Meðal öryrkja segist þriðjungur ekki geta greitt kostnað vegna skipulagðra tómstunda barna sinna og sama hlutfall segist ekki geta veitt börnum sínum næringarríkan

mat. Það að skapa börnum þær aðstæður að alast upp við

fátækt skaðar íslenskt samfélag til framtíðar. Það veit

barnamálaráðherrann en virðist ómeðvitaður

um að þarna hefði hann átt að bregðast við.

Það dugar ekki að afhenda fólki sem ekki getur

greitt fyrir mat eða heilbrigðisþjónustu tómstundastyrki eins og Framsóknarflokkurinn

boðar. Sá hópur getur ekki lagt út fyrir dýrum

tómstundum fyrir börn sín og fengið hluta endurgreiddan eins og gert var við sérstaka tómstundastyrki í kjölfar heimsfaraldurs. Það þarf

að gera betur og við í Samfylkingunni ætlum

að gera það.

Við ætlum að bæta kjör barnafjölskyldna

með alvöru norrænu barnabótakerfi. Við ætlum að hækka lífeyri og minnka skerðingar.

Þannig ætlum við strax að hækka frítekjumark

öryrkja vegna atvinnutekna, sem hefur staðið

óbreytt frá árinu 2010, úr 109 í 200 þúsund. Við

ætlum að minnka kjarabilið þannig að öryrkjar

nálgist að nýju lágmarkslaun í landinu en tekjubilið milli

lægstu launa og lífeyris hefur aldrei verið meira en í tíð

fráfarandi ríkisstjórnar. Við ætlum okkur að beita skattkerfinu þannig að eignamesta 1% landsmanna greiði hærri

hlut af hreinum eignum sínum í samneysluna og ætlum að

sækja meiri fjármuni með hækkun veiðileyfagjalds. Já,

það er hægt að jafna kjörin í gegnum skattkerfið en til

þess þarf pólitískt hugrekki og vilja til að jafna kjör íbúa

landsins. Hvort tveggja höfum við í Samfylkingunni.

Helga Vala

Helgadóttir

Pistill

Við ætlum að jafna kjörin

 

Höfundur skipar 1. sæti á lista Samfylkingar í Reykjavík norður

Hvernig skyldi hún ætla að gera það?

Lækka vexti?

Auka framboð á  lánsfé?

Fastgengisstefna myndi – þvert á það sem boðberar hennar segja – að öllum líkindum hækka vexti, þar sem allt myndi miðast við að verja gengið en ekki hagsmuni heimila og fyrirtækja í landinu. Þá myndu Íslendingar ekki lengur hafa sveigjanleika til þess að bregðast við áföllum í útflutningi líkt og átti sér stað í nýliðinni kórónukreppu, en rétt er að hafa í huga að allar helstu útflutningsgreinar Íslands – sjávarútvegur, orkunýting og ferðaþjónusta – eru háðar ytri þáttum, sem við fáum engu um ráðið. Við blasir að atvinnuleysi hefði orðið miklu meira og útgjöld ríkissjóðs mun hærri, hefði ekki verið unnt að beita peningastefnunni til sveiflujöfnunar líkt og gert var með afgerandi og farsælum hætti.

Allt frá því að fastgengisstefna Íslendinga hrundi fyrir 20 árum hefur verðbólgumarkmiði verið fylgt, með miklu betri árangri. Það miðast við hinar sérstöku aðstæður Íslendinga hverju sinni, gæftir og gæfu.