Eftiráspekin

réðí ríkjum á fundi FVH í gær ef marka má frásögn Fréttablaðsins af fundinum fyrir okkur fjarstadda. Verðbólgumarkmið Seðlabankans voru rædd í ljósi sögunnar. Fyrir lesandann hljómaði þetta einhvernveginn svona:

Seðlabankinn hækkaði stöðugt vexti eftir þeirri hugmynd að þannig ynnu menn gegn verðbólgu.

Fyrsta spurning er af hverju verðbólga?

Almenningur hafði of mikil fjárráð. Af hverju ? Það var nóg framboð af lánsfé á lágum vöxtum. Erlendu fé sem bankarnir mokuðu inn í landið. Seðlabankinn hreyfði hvorki hönd né fót til að stöðva innflæðið eða þá hindra að það færi í umferð. Launþegar sáu sér leik á borði og skrúfuðu upp launataxta sína og miðuðu gjarnan við dagsgengi og lífskjör erlendis. Evrópureglurnar snjóuðu inn erlendu vinnuafli til að auka á þensluna. 

Útlendingar sáu sér leik á borði að fá háa vexti og gáfu út jöklabréf í því trausti að þeir gætu alltaf komist út aftur af því að landið væri í EES og hérumbil í Evrópusambandinu með stöðugum innflutningi á reglugerðum þaðan. Þetta jók peningamagnið í umferð, verðbólgan fór vaxandi, Seðlabankinn hækkaði vexti og vandamálið jókst auðvitað. 100 % íbúðalán voru í boði og almenningur fjárfesti því fyrir lánsfé eingöngu. Bankarnir buðu verðtryggð innlánskjör með raunvöxtum ofaná. Allir gátu sparað en fáir gerðu það nema lögþvingað í gegnum lífeyrissjóðina sem gátu fjármagnað eyðslu ríkissjóðs banka og útrásarvíkinga.

Nú talar  formaður hagsmunasamtaka í útvarpið rétt í þessu og segir að verðtryggingin sé meinið, og vexti af lánsfé þurfi að lækka. Ekki minnist hann á hvað eigi að gera við sparnað sem er þó forsenda lánsfjár. Það eru bara lántakendur í þessu landi og hann heimtar afslátt og lága vexti handa þeim. Ekki orð um hvaðan lánsféið eigi að koma. 10.700 heimili eru á hausnum og það verður að bjarga þeim þó að það sem þau keyptu hafi verið keypt of dýrt í skuld á fölsku gengi sem Seðlabankinn hafði útbúið.

Verðbólgumarkmiðin og aðgerðir Seðlabankans virkuðu þveröfugt við það sem ráðstafanirnar áttu að leysa. Ef hann hefði haft vextina svipaða og annarsstaðar sætum við ekki uppi með alla þessa vitleysu eftir kollsteypuna því dollarinn hefði farið upp jafnt og þétt  strax í byrjun áratugarins. Verðbólgan hefði vaxið en kollsteypa í skyndilegu 100 % gengisfalli hefði ekki orðið, engin jöklabréf hefðu komið til og útrásarvikningar og bankastjórar þeirra hefðu ekki getað rústað  landinu eins gersamlega og þeir gerðu.

En stífudansinn við gullkálfinn gerði fólkinu svíma sem aftur greiddi götuna fyrir glæframennina eins og gert var með stofnfjárbrellunni í BYR. Sem í eftiráspeki getur ekki verið annað en vellukkað samsæri fjársvikafla sem voru búnir að ná völdum í Glitni og BYR en það er önnur saga þar sem almenningur grætur en bófarnir hlæja í útlöndum.

Nú sitjum við og grátum ofan í grautardiskinn. Allir eftiráspakir sem væri í lagi í sjálfu sér. Nema að nú fara leikararnir uppá svið og segja okkur að þeir ætli að endurtaka leikinn.

Sitjandi á sviðinu tilkynna hinir spöku að vextir Seðlabanka  eigi áfram háir til að vinna gegn verðbólgu. Það er eins og Baldur og Konni séu mættir nema né er Steingrímur J.  í hlutverki Baldurs og Már Seðlabankastjóri í hlutverki Konna. Már segir að við eigum ekki um neitt annað að velja en að hafa gjaldeyrishöft um ókomin ár, annars verði sveiflur. Og Steingrímur nikkar og samsinnir og tekur undir með Konna.

 Nema við tökum upp evru segja þeir allir eða fastbindum gengið án þess að tiltaka hvert verði skiptigengið. Svo sé það heldur ekki í boði og því verði höftin áfram. Og Evrópusambandið sé ekki alveg komið segja þeir báðir og brosa hringinn. Ekki af því að hann vilji það ekki frekar en Illugi sem situr til hliðar og klappar fyrir þeim félögum.

Svo hver er nðurstaðan fyrir mér? Þetta land er sokkið, Lífskjör almennings rísa ekki aftur fyrr en þessir leikendur eru farnir af sviðinu. Vandamál landsins leysast ekki með hagfræði þeirra sem upprunnin er í austurvegi.  Endurreisinin verður sársaukafull og tekur langan tíma. En það verður að byrja rétt.  Etfiráspekin leysir ekki vanda úrvinnslunar eða framtíðarinnar.  Lágir vextir, jafnvel núll eða mínus eru sjálfsagðir við núverandi aðstæður og verðbólga þarf að verða í hjöðnuninni sem hér er að taka völdin.

En verðtrygging innlána og útlána er nauðsynleg. En vegna höggsins verður að flytja vandann fram í framtíðina. Sem er alveg ótrúlegt að allir spekingarnir hafi ekki getað teiknað upp líkan af. En framtíðin kemur samt fyrr en nokkurn varir þó þeim Steingrími finnist þeir kannski vera eilífir og hinir miklu bjargvættir landsins.

Flottir fundir um eftiráspeki virðast engu hafa skilað til lausnar vandanum. Vandinn sjálfur er uppstilltur á sviðinu.  Pólitísk vatnaskil eru forsenda lausnarinnar.En tíminn er ekki kominn fyrir framtíðina. Þjóðin er ekki búin að sjá í gegnum þessa menn.

Þangað til ríkir hér öld eftiráspekinnar.