Raforkuskortur

vofir yfir stóriðjufyrirtækjum landsins. Um stöðuna má lesa í grein Jónasar Elíasonar prófessors emeritus í Mbl.í dag:

Jónas segir:

"Margt bendir til að raforkuvinnsla með jarðhita muni eiga í vaxandi erfiðleikum. Orsökin er að orkuforðinn í háhitakerfunum hefur oftar en ekki reynst minni en vonast var til. Orsakir þessa eru æði flóknar og þeirra virðist þurfa að leita dýpra í iðrum jarðar en núverandi borholur ná.

 Flestar jarðhitavirkjanir sækja orkuna á 1-3 kílómetra dýpi. Margir fagmenn eru þeirrar skoðunar að hagkvæmt muni verða að sækja orkuna dýpra, jafnvel á 5 km dýpi. Um þetta snýst rannsóknarverkefnið IDDP{+1}{+)} , ein slík hola hefur verið boruð í Kröflu og nær hún niður í kviku á um 2 km dýpi. Holan gefur mikla gufuorku en ekki hefur tekist að virkja hana vegna óhreininda í gufunni.

 Fram að þessu hefur verið talið að háhitakerfin væru stór, nokkrir ferkílómetrar að flatarmáli og innihéldu ógrynni vatns. Fyrir 6-10 árum voru um fjórar virkjanir í bígerð á svæðum sem hugmyndir voru um meðal bjartsýnismanna, að stæðu léttilega undir allt að 600 MW raforkuvinnslu í 25-40 ár. Í dag setja menn markið mun lægra, enda ýmsum spurningum ósvarað um hvernig útvega skuli gufu til raforkuvinnslu úr háhitasvæðum þannig að hagkvæmt geti talist. IDDP-rannsóknarverkefnið er liður í þessari viðleitni.

 Virkjaðar jarðhitaholur standa í vatni eða gufupúða, en sameiginlegt með þeim flestum er að orka þeirra dalar vegna þrýstiminnkunar. Ef ástæðan er útfelling kísils í holunni má bora nýjar holur, en ef þrýstingurinn í jarðhitakerfinu dalar niður fyrir það sem vélarnar krefjast og þá verður svæðið ónothæft um þó nokkurn tíma. Stundum eru boraðar niðurdælingarholur sem eiga að bæta jarðlögunum upp það vatn sem hinar borholurnar blása upp, en það bregst ef ekki er nægt innstreymi varma annars staðar frá.

 Vandamálið virðist vera það, að orkuforði þeirra vatnsgeyma sem borað er í er hreinlega minni en áður var talið. Hinn raunverulegi orkuforði sem getur staðið undir áratuga framleiðslu í stórvirkjun er ekki í þessum vatnsgeymum, heldu dýpra í rótum jarðhitakerfanna þar sem kvikan mætir fasta berginu, en þar er bara hiti, nánast ekkert vatn. Þessi mál voru til umræðu hjá íslenska jarðhitaklasanum GEORG²{+)}, en þar kom fram að flöskuhálsinn í jarðhitavinnslunni væri mjög líklega flutningur orkunnar frá rótunum upp í vatnsforðann þar sem afla má svo hreinnar gufu, að henni megi hleypa beint inn á vélar þegar vatnið hefur verið skilið frá.

 Skýringarmyndin sýnir þetta að hluta. Borholur eru ekki sýndar, en þær mundu enda einhverstaðar þar sem bláu örvarnar eru. Ef einhver tregða er á orkuflutningnum frá rótunum (rauðar) gerist annað af tvennu, vatnið kólnar eða forðinn tæmist og orkuforðinn dalar með tímanum. Að forðinn dalar eru engin ný sannindi, en það gerist hraðar en vonir stóðu til. Það aftur á móti þýðir væntanlega að orkuflutningurinn er meira bundinn sprungukerfi bergsins en eiginlegri holrýmd geymisins. Örugg aðferð til að bæta úr þessu liggur ekki fyrir.

 Þessi staða er hugsanlega farin að hafa áhrif á raforkuvinnsluna. Þann 12.1. 2015 birtist í Morgunblaðinu grein um að raforkan væri að verða uppseld. Talið er að aukningu á almennum markaði sé um að kenna. Breyting á framleiðslutölum 2012-2013 sýnir hinsvegar að stóriðjan er að aukast, ekki almenni markaðurinn. Á sama tíma eykst raforkuframleiðsla með jarðhita nánast ekki neitt. Spurningin er þá, eru raforkuframleiðendur sem ekkert vatnsafl hafa, að draga úr framleiðslu á almennan markað til að framleiða upp í stóriðjusamninga? Landsvirkjun þarf þá að taka þetta álag í staðinn. Slíkt kemur fram sem aukning á almennum markaði hjá Landsvirkjun.

 En burtséð frá þessu þá er áhættan við öflun raforku úr jarðhita meiri en talið var og mun það óhjákvæmilega leiða til verulegs kostnaðarauka við raforkuvinnslu með jarðhita umfram það sem ætlað var þegar 600 MW vonin sem áður var minnst á var uppi. En hvaða orkuöflunartækni skal beita og hver kostnaðaraukinn verður liggur ekki fyrir."

Þetta eru athyglsiverðar upplýsingar.Á sama tíma eru kommarnir kolvitlausir yfir því að það er staðreynd að þeir misfóru með niðurstöður  verkefnastjórnar Rammaáætlunar og fluttu virkjunarkosti hennar í biðflokka.  Ef ekkert er að gert eins og Jón Gunnarsson sem fer nú fyrir nauðsynlegum breytingum er að gera , þá er ekkert viðbótarrafmagn að hafa þegar háhitinn stendur ekki undir væntingum.

Þá spyr ég, hversvegna vindorkan mætir þessari endemis mótstöðu margra og sérstaklega sveitarstjórnamanna  eins og til dæmis í Bláskógabyggð og Skeiða-Gnúpverjahreppi? Það er ekki eins og þessar sveitarstjórnir hafi samkennd með landinu eða telji sér það viðkomandi þegar orkuskortur er yfirvofandi.

Þó að sveitarstjórnin í Rangárþingum sé alger andstæða þessa fólks, þá er leyfi til að setja upp vindmyllur torfengið og tafsamt fyrr en að mikilli pappírsvinnu lokinni. Vindurinn er þó þarna til staðar og hver dagur sem hann blæs óbeislaður tapast verðmæti. Og sé litið til þess að vindmyllur eru 100 % endurkræfar hvað náttúru landsins varðar, hversvegna þarf þá að vanda sig svona óskaplega í ákvarðanatöku?

Vindmylla verður væntanlega úrelt og ónýt á 20 árum. Séu losaðir 200 boltar og hún tekin niður hefur Ísland ekkert breyst. Öll fljót renna eins og á Söguöld. Grasið grær betur þar sem það naut skjóls. Ekkert nema söknuður áhorfandans er fyrir hendi. Og svo auðvitað gat í orkuöflun landsins. Sem þá hefur kannski verið leyst með kjarnorkuveri sem er líka náttúru-og umhverfisvænt.

Jónas Elíasson á þakkir skildar fyrir að fræða okkur um takmarkanir á raforkuvinnslu með jarðhita.

{+

Athugasemdir

[Ómar Ragnarsson, 26.1.2015 kl. 11:51]

Það hefur legið fyrir opinberlega allt frá Kröfluþættinum fræga í Sjónvarpinu 1978, að brotið hefur verið bæði þá og alla tíð síðan gegn skilyrðum Guðmundar Pálmasonar um nýtingu jarðvarma til raforkuframleiðslu af tómri skammtímagræðgi. 

Fyrsti bloggpistill minn 2007 fjallaði um þetta en í tugum pistla um þetta hefur verið talað fyrir daufum eyrum. Ólafur Flóvenz og Guðni Axelsson sögðu sannleikann í einni setningu í greinarflokki um málið í Morgunblaðinu, sem er sá, að jarðvarmanýtingin er langt í frá sjálfbær vegne þess offors og gassaháttar sem viðhafður hefur verið. 

Og enn örlar ekki á því að breyta um í þessu efni. 

[Halldór Jónsson, 26.1.2015 kl. 13:56]

En Ómar,

Hvað þá? Viltu ekki ræða annaðhvort vindmyllur eða kjarnorkuver?

[Ágúst H Bjarnason, 26.1.2015 kl. 16:48]

Við þurfum bara eitt stykki Þórsvirkjun og málið er leyst.   

 

[Halldór Jónsson, 26.1.2015 kl. 21:39]

Þegar ég fæ ekki leyfi fyrir fleiri vindmyllum sem ekki skaða umhverfið eða breyta farvegum fljótanna, þá byggjum við eitt stykki Þórsvirkjun og hættum að spilla landinu eins og vatnsorkuverin gera.

[Kjartan Sigurgeirsson, 26.1.2015 kl. 21:39]

Þessi stefna sem fyrri ríkisstjórn virtist aðhyllast, að láta jöklana renna sem fæstum til gagns til sjávar og eyðileggja í staðinn sem flest háhitasvæði, án þess að hafa hugmynd um hversu mikil orka leynist undir yfirborði, tel ég þurfi verulegrar endurskoðunar við.  Jöklana eigum við ekki nema í takmarkaðan tíma og því best að nýta þá þar sem það veldur sem minnstu tjóni og láta háhitasvæðin í friði