Lúpínan lifi!

Þessi innflytjandi frá Alaska er löngu orðin að þjóðargersemi Íslendinga.

Sannkallað þjóðarblóm sem bylgjast í blænum um holt, heiðar og sanda þar sem áður ríkti auðnin ein.

Svo segir í Morgunblaðinu í dag:

 

"Íslensk náttúra uppsker fyrir tilstilli lúpínunnar, að því er fram kemur á heimasíðu Skógræktarinnar. Grös, súrur og ýmsar blómplöntur spretta upp á lúpínubreiðunum á Haukadalsheiði. Til stendur að planta þar um 25-30 þúsund birkitrjám.

Trausti Jóhannsson, skógarvörður á Suðurlandi, segir lúpínuna hafa myndað mikinn jarðveg á svæðinu, frjósamt land og skjól. „Hún hefur breitt úr sér undanfarna áratugi og lokað þessu landi sem var mjög illa farið áður fyrr. Mikil landeyðing hefur verið þarna undanfarnar aldir en lúpínan kom og náði að loka þessum sárum aftur á Haukadalsheiðinni. Hún sáir sér sjálf á þessu svæði þar sem enginn gróður er fyrir. Svo fer hún að hopa og gefa eftir fyrir öðrum gróðri sem sáir sér sjálfur á svæðinu,“ segir Trausti.

Hann bætir við að lúpínan verði aldrei á sama stað að eilífu. „Hún vinnur sínar jarðvegsbætur og svo mun hún gefa eftir.

“ Á heimasíðu Skógræktarinnar segir að lúpínan sé ekki einráð á svæðinu heldur miðli af næringarforðanum sem hún kemur upp í sandinum. Uppgræðslustarfið á Haukadalsheiði hefur verið unnið án útgjalda, fyrir utan dreifingu á fræjum lúpínunnar. Nú hentar svæðið vel til skógræktar en áður fyrr voru skilyrðin verri og landið þakið grjóti og klöppum. Spurður hvort lúpínan flækist fyrir ræktuninni segir Trausti: „Við erum með tæki sem rótar lúpínunni aðeins frá og svo ræktum við plönturnar á svokölluðum rásum.“

Jurtin er umdeild og að sögn Hreins Óskarssonar, sviðsstjóra samhæfingarsviðs, breytir hún gróðurfari þar sem hún vex. „Hún breytir gróðurfarinu varanlega. Hún breytir þessum lágvaxna gróðri yfir í frjósamt land þar sem kemur stærri gróður eins og hvönn og kerfill sem er útlendur.

“ Skýr merki eru um vaxandi grósku á Haukadalsheiði. Brönugrös og blágresi eru áberandi á lúpínubreiðunum. „Í lúpínubreiðum er að sjá t.d. grös, hvítmöðru, gulmöðru, hrútaberjalyng og stundum jarðarberjalyng,“ segir Hreinn. Alls staðar þar sem lúpínunni hefur verið sáð í gamla daga fyllist allt af birki og víði, að sögn Hreins.

„Á sumum svæðum verður ofsalega mikil frostlyfting á veturna og enginn íslenskur gróður vex þar. Mikil hreyfing verður á veturna og erfitt verður fyrir gróður að lifa af. Lúpínan nær því hins vegar með sterkum rótum sínum og myndar skjól fyrir annan gróður og stuðlar að auknum vexti.

“ Hreinn segir þó lúpínuna umdeilda vegna þess að hún geti ýtt öðrum gróðri frá. „Hún fer yfir land þar sem gróðurlandið er rýrt, og þar er gjarnan berjalyng, og breytir því algerlega.“ 

Sá sem hér heldur um penna var löngum í æsku sinni í Haukadal. Í þurrviðrum og norðanvindi varð oft myrkur um miðjan dag þegar uppblásturinn lagði af Haukadalsheiði. Þar uppfrá var ofboðsleg eyðimörk sem myndaðist að hluta eftir að Árni Magnússon fór þarna um en þá benti hann á að sandur væri að ganga mjög á land jarðarinnar og myndi til stórra vandræða verða ef ekkert yrði að gert.

Nú hefur verið að gert og er það lúpínunni að þakka að landeyðing hefur verið stöðvuð að miklu leyti. Nú rísa ekki uppblástursbólstrarnir til himins í sama mæli og áður.

Um allt land hefur lúpínan stórbætt landgæði og gróðurþekja komið í stað auðnarinnar.

Það var auðvitað að kommeríið sérstaklega hatast við lúpínuna og kerfilinn og vilja endurvekja eyðimörkina í þjóðlegum stíl þar sem því verður við komið.

En þjóðin fagnar lúpínunni og hún verður ekki stöðvuð í landgræðslustarfi úr þessu.

Lúpínan lif!

Athugasemdir

[Ómar Ragnarsson, 21.7.2018 kl. 14:11]

Ég hélt að holtasóley hefði verið valin sem þjóðarblómið fyrir um áratug. En svo er að sjá af skrifunum hér að það hafi verið rangt val. 

Nú er lúpínan nefnd þessu nafni. 

[Halldór Jónsson, 21.7.2018 kl. 15:31]

Það voru einhverjir sérvitringar sem völdu þessa holtasóley sem helst enginn þekkir sem þjóðarblóm. Auðvitað stendur Lúpínan mun nær titlinum vegna fjölmennis og útbreiðslu og líka hvað hún er búinað gera fyrir landið okkar.Við skulum vbara fara í þjóðaratkvæði um titilinn og L+up+inan vinnur.

[Valdimar Samúelsson, 21.7.2018 kl. 15:41]

Gleymmérey er þjóðarblóm Alaska en það eru breiður að Fireweed sem eru bleikrauðar en held ég hafi séð lúpínu í Yukon héraði. Báðar eru gífurlega fallegar en það breiða þær sig mest meðfram vegum þar sem skógurinn er minni. Mig minnti alltaf að Gleymmér ey-inn væri þjóðarblóm Íslendinga. Það er uppáhalds blóm mitt frá langa löngu og sóleyjarnar vestur á Melunum já í Reykjavík. 

[Þorsteinn Briem, 21.7.2018 kl. 15:49]

22.10.2004:

"Holtasóley er þjóðarblóm Íslendinga.

Frá þessu var greint við athöfn í Salnum í Kópavogi í dag að viðstöddum forseta Íslands og landbúnaðarráðherra.

Röð og stigafjöldi sjö efstu blóma var eftirfarandi:

1. Holtasóley 21.943 stig 2. Gleym-mér-ei 21.802 stig 3. Blóðberg 21.385 stig 4. Blágresi 19.243 stig 5. Hrafnafífa 15.514 stig 6. Lambagras 15.085 stig 7. Geldingahnappur 14.597 stig."

[Þorsteinn Briem, 21.7.2018 kl. 15:52]

Ég vissi ekki að Jón Valur Jensson væri kommúnisti.

[Valdimar Samúelsson, 21.7.2018 kl. 18:28]

Steini er jón Valur Blómarós en hvernig speinnast hann ínn í blómamálinn. 

[Gunnar Heiðarsson, 21.7.2018 kl. 21:48]

Sæll Halldór

Mig sárnar trú þín og elska á lúpínunni. Þetta er illgresi og ekkert annað.

Hvar sem þessu illgresi hefur verið plantað, æðir það stjórnlaust um og eirir engu sem fyrir því verður. Jafnvel birkirunnar hafa orðið að láta í minnipokann fyrir þessari illgresis jurt.

Víða um land má enn sjá fallega mela, með birkirunnum og lággróðri á milli. Þessum svæðum fer hratt fækkandi. Holtasóleyjan okkar með sín fögru hvítu rjúpnablöð, mun verða minningin ein, innan fárra ára. Sama má segja um fallega blóðbergið okkar og öll hin fallegu litlu blóm sem flóra okkar lands hefur alið. Og ekki má gleyma berjalynginu, sem fer nú ört þverrandi fyrir ágangi þessarar ránsjurtar. Lúpínan mun eyða þessu öllu. Ásýnd landsins okkar verður þá blá í einn mánuð á ári, þess utan græna yfir sumartímann og mórauð á veturna.

Sú firra að lúpínan gefi eftir og skilji eftir jarðvegsríkt land er því miður nokkuð algeng hér á landi. Þar sem fyrstu fræjum lúpínunnar var plantað, um miðja síðustu öld, lifir hún enn góðu lífi. Jafnvel í heimalandi þessa illgresis, eru breiður þess jafn bláar áratug eftir áratug og aldir eftir aldir.

Það eru til nokkur svæði hér á landi þar sem sjá má eyðileggingu lúpínunnar. Sjálfur hef ég, nú í um tuttugu ár, fylgst með útbreiðslu og eyðileggingarmætti hennar. Það er á hinum svokölluðu Hafnarmelum, sunnan Blákolls í Skarðsheiði, á leiðinni milli Akraness og Borgarness.

Eins og nafnið ber með sér voru þarna melar, með birkihríslum á víð og dreif og lággróðri íslenskrar flóru á milli. Um síðustu aldamót var plantað þarna nokkrum lúpínum. Skemmst er frá að segja að lúpínan hefur vaðið yfir melana þarna, drepið allan lággróðurinn og er langt komin með að drepa birkitrén. Einsleitt ljótt landslag blasir nú við þar sem áður var fagurt íslenskt, fullt af fallegum jurtum, sem reyndar sáust ekki úr mikilli fjarlægð en voru þeim mun fallegri þegar nær var komið. Um aldamótin var birkið farið á sprota sig út eftir melunum, en þeir sprotar máttu sín lítil gegn illgresinu.

Fyrir um tuttugu árum var þarna plantað niður nokkrum plöntum af lúpínunni, sem nú hefur ætt yfir nærri fjögurra ferkílómetra svæði og fer hratt stækkandi. Á hverju ári sér maður meira og meira af fallegu birkivöxnu landi láta undan þessari ránjurt. Berjasvæði var nokkuð á þessu svæði og er það nánast allt horfið.

Mörg sveitarfélög eyða stórum upphæðum í það eitt að reyna að halda lúpínu í skefjum. Árangurinn er mjög takmarkaður, enda er það svo að lúpínufræ getur legið í allt að tólf ár í jörðu, áður en það spírar. Það þarf því að slá illgresið í meira en tólf ár,  áður en hún spírar, til að ná einhverjum árangri. Fyrir flest minni sveitarfélög er það einfaldlega allt of dýr aðgerð. Því mun lúpínan áfram yfirtaka landið okkar. Því miður.

Kveðja

[Halldór Jónsson, 22.7.2018 kl. 15:06]

"Því mun lúpínan áfram yfirtaka landið okkar. Því miður"

Nú er ég ekki þín megin Gunnar aldrei þessu vant.Mér finnst allt betra en eyðimörkin. Og ég sé alveg sjálfur hvernig lúpínan undirbýr land fyrir uppgræðslu með öðrum tegundum. Sbr. skógrækt í Haukadal.

Ég eyðilagði bílinn minn eitt sinn í sandfoki á Mýrdsalssandi. Nú gerist slíkt ekki erf mér sagt fyrir tilstilli lúpínunnar.