Alvarleg hugleiðing í Mogga:

en hæfilega hátíðleg er í Reykjavíkurbréfi Davíðs:

"Ósköp er notalegt

að fá enn eina staðfestinguna á því að „ástandið“ í þjóðfélaginu gefi ekkert tilefni til alvarlegrar og málefnalegrar umræðu á þjóðþinginu.

Háttvirtu hæstvirtan fyrir sér

Átakalínurnar snúast helst um það í augnablikinu hvort eigi að kalla ráðherra hæstvirta og þingmenn háttvirta eins og hefðin býður.

Umræða um þetta er þekkt.

Síðustu áratugi hefur hún oftast farið fram í upphafi kjörtímabils þegar lærlingum í þingstörfum þótti þetta skrítið og fóru hjá sér þegar þingforseti ávítti þá fyrir brot á reglunni.

Var engu líkara en að nýliðarnir hefðu aldrei fylgst með fréttum eða útsendingum frá Alþingi áður en þeim skolaði inn, fullgildir þingmenn. Sérstaklega gat þessi þáttur flækst fyrir sumum þeirra sem lentu í stjórnarandstöðu og þótti erfitt að koma út úr sér orðinu „hæstvirtur“ um ráðherra sem þeir höfðu í kosningum fáum vikum fyrr talið helsta skaðvald og þjóðar óvin.

Kannski hefur einhver þeirra óttast að grasrótin myndi telja að lítið legðist fyrir kappa sem lyppaðist niður fyrir valdsmönnum.

Þegar menn þroskuðust, sem var stundum hægfara ferli, sáu þeir að þessi ávörp voru hluti af tilhlýðilegri þinglegri virðingu sem eðlileg er talin í flestum lýðræðisríkjum. Hún minnir þá sem um stundarsakir eru kallaðir hæstvirtir eða háttvirtir á skyldur og ábyrgð sem starfanum fylgir fremur en að þeir belgist út í þeirri trú að persóna þeirra sjálfra hafi upphafist og það jafnvel með varanlegum hætti.

Ráðherra sem skömmu síðar verður á ný almennur þingmaður veit að nú er hann, venju samkvæmt, „háttvirtur“ og á ekki í neinum bögglingi með að ávarpa þann sem situr í stólnum núna sem hæstvirtan.

Það er sem sagt verið að fjalla um starfann, skylduna og ábyrgðina en ekki manninn.

Efnt til illinda þegar samstaða var málið

Fall íslensku bankanna þriggja var mikið. En þeir áttu í þeim efnum samleið með hundruðum og jafnvel þúsundum annarra banka víða um heim og þá ekki síst á Vesturlöndum þar sem kerfi einkabanka er ráðandi. Þá var mikilvægast alls að þjappa þjóðinni saman. Það var viðbótarólán að ósvífnir pólitískir lukkuriddarar komust að í skjóli múgsóeirða og reyndu að nota það skipbrot, til að ná pólitískum markmiðum sem höfðu ekkert með áfallið að gera.

Engar aðrar þjóðir fóru þá leið. Engu ríki datt í hug að kollvarpa bæri stjórnarskrá landsins síns af slíkum ástæðum. Ekkert benti til þess að ákvæði hennar hefðu stuðlað að þessu bankalega óláni.

Bankakerfi á barnsskóm

Það vill gleymast að einkarekið bankakerfi hafði aðeins verið til sem meginregla á Íslandi í rúman hálfan áratug.

Það virtist í fyrstu vera yfirgengileg hundaheppni að það væri að taka sín fyrstu skref í átt að því sem annars staðar tíðkaðist nákvæmlega á þeim tíma þegar alþjóðvæðingin var að breyta öllum leikreglum og framboð fjár var meira en lengi hafði sést.

Einhverjir lásu þetta vitlaust og töldu að séríslensk gen og einstök snilld sem varðveist hefði nyrst í ísköldum sjó hefði eitthvað með þetta að gera.

Staðan á lánsfjármörkuðum var þannig þá að það hefði þurft stórbrotna staðfestu til að sækja sér ekki hvern hnefann á fætur öðrum og lána það áfram án mikillar varfærni. Þannig mátti margfalda stærð banka á örfáum árum.

Og nú vita menn, sem endurskoðendur bankakerfisins segjast ekki hafa vitað þá, að algjörlega ástæðulaust þótti að sýna hefðbundna gát um útlán. Og þegar við þetta óvenjulega ástand bættist að áhættufíklar höfðu komið sér í þá stöðu að ábyrgðarmenn bankanna gátu ekki sagt nei við þá, varð staðan smám saman ósjálfbær. Sá þáttur kom ekki í ljós fyrr en allt of seint.

Sakbendingar

Atburðarásin sú laut sama lögmáli og lýsir sér í mörgum fréttum af starfi slökkviliða. „Þegar slökkviliðið kom að var allt alelda. Slökkvistarfið gekk vel en þegar því lauk var allt brunnið sem brunnið gat.“ Leyndur eldur sem blossar upp í óviðráðanlegri mynd er ógnvaldur allra slökkviliða. Almennt er slökkviliðinu aldrei kennt um brunana, enda þarf mikla ósvífni til þess. En það var reynt og þeir sem síst skyldi kostuðu það.

Stjórnarskráin líka

Og svo komu enn furðulegri tilþrif. Í mekkinum eftir „hrun,“ þegar enginn sá út úr augum, var ákveðið að kenna stjórnarskránni um það líka að þrír bankar risu ekki undir sjálfum sér. Hin raunverulega ástæða þess að sótt var að alsaklausri lýðveldisstjórnarskránni kom ekki í ljós strax. Í uppnáminu voru þeir auðvitað til sem lögðu trúnað á spuna loddaranna sem bankafallið og skipulögð múgæsing skolaði í ráðherrastóla. En smám saman varð flestum ljóst að þetta var angi af öðru máli.

Það átti að nota áfallið sem þjóðin var í til að troða henni inn í ESB og leggja helsi evrunnar á hana. Eftir það fengi hún aldrei brotið sig lausa. En vandinn var að stjórnarskráin leyfir ekki aðild. Því varð að gera breytingar á henni hvað sem það kostaði. Það hefði þjóðin aldrei samþykkt ef hin raunverulega ástæða væri gefin upp. Þess vegna var sett á svið leikrit, mikið og ómerkilegt.

Kynt var undir „kröfu þjóðarinnar“ um nýja stjórnarskrá vegna „hrunsins“. „Slembiúrtak“ þjóðarinnar var sent í dagpart í Laugardalshöll og þar fór fram ótrúlegt skrípó. Engar raunverulegar umræður. En við hvert borð sat tugur manna saman með umræðustjóra sem skrifuðu stikkorð á blað! Og öll „borðin“ án þess að nokkur almenn umræða færi fram komu upp með sömu stikkorðin, sem ekki var undarlegt. En það var tekið eins og mikilvæg skilaboð í andaglasi. Þetta hefði eins getað verið í leikskóla eins og undirbúningur á breytingum á stjórnarskrá landsins.

Engum var sagt að allt sem þetta leikrit snerist um var að ná því fram að breyta stjórnarskránni, svo hægt væri að þrýsta þjóðinni inn í ESB á meðan hún væri enn í sjokkinu eftir „hrun“.

Loftið hreinsast

Eftir því sem umræðan verður jarðbundnari treysta sífellt færri sér til að neita því að forsenda bjargræðis eftir „hrun“ var sú að Ísland hefði ekki verið bundið á klafa evru eins og Grikkir, en hefði eigin mynt og nægilegt fullveldi enn þá til að taka sjálfstæðar  ákvarðanir fyrstu vikurnar eftir að bankarnir féllu og það gegn áköfum mótmælum Seðlabanka evrunnar og því miður Breta undir forystu Gordons Brown. Slíkar ákvarðanir hefðu ella verið óhugsandi.

Þær hefðu með sama hætti verið óhugsandi og óframkvæmanlegar ef ríkisstjórn Jóhönnu Sigurðardóttur hefði verið komin að á þeim tíma. Eftir það hefðu Íslendingar verið klossfastir í gildrunni og engu mátt bjarga.

Hrun kallar á druslur

Sjálfsagt eru einhverjir búnir að gleyma því að ein brýnasta tiltektin eftir „hrun“ var að drusluvæða þingsalinn. Einhverjir bitu það í sig að lágmarkssnyrtimennska í þingsalnum hefði eitthvað haft með það að gera „að það varð hér hrun“. Nauðsynlegt væri því að karlmenn gengju um með gapandi í hálsinn, en það hlálega er að bindisleysið var einmitt einkennisklæðnaður sem útrásarvíkingar tileinkuðu sér fyrir hrun.

Margir þingmenn hafa svarað kalli um drusluvæðingu þingsalarins vel, en þó ekki allir. Enn sem komið er hefur virðing þingsins þó ekki aukist svo mælanlegt sé, þvert á móti. Í nær öllum þingsölum lýðræðisþinga eru menn óralangt frá því að taka upp klæðaburð útrásarvíkinga í þingsalnum. Danir einir eru skrefinu á undan okkur. Þar sjást þingmenn iðulega á bolnum í ræðustól og í samræmi við góða umhverfismeðvitund hafa sumir ekki verið þvegnir lengi til að spýta ekki sápu í úthöfin.

En jafnvel þetta skref Dana hefur ekki aukið virðingu þingsins þar enn þá svo séð verði. Spurning er þá sjálfsagt sú hvort þeir taki ekki stóra stökkið þar og þingmenn mæti á brókinni og að minnsta kosti einhverja daga í viku með öl og sígarettu í salinn til að endurspegla afslappað andrúmsloftið utan húss. Það gæti gert kraftaverk um trúverðugleikann.

Annað mikilvægt skref

Og hér gætu menn hætt þessu hæstvirtu og háttvirtu sem gæti rétt eins og stjórnarskráin hafa gert útslagið með „hrunið“. Eftir að því væri sleppt fellur „ráðherra“ og „þingmaður“ sjálfkrafa úr ávarpinu. Þá væri aðeins talað um Kristján, þegar átt væri við sjávarútvegsráðherrann, og ef það dygði ekki til að forða nýju hruni, þá bara Stjáni og væru fleiri en einn Stjáni í salnum þá Stjáni blái (sjálfstæðismaður) til aðgreiningar frá öðrum.

Sjálfgert væri þá að hætta að upphefja þingforseta og hann er alþýðlegur og tæki því vel, þótt það þróaðist fljótt í það að Grímsi gæfi Stjána bláa orðið. Þegar svo væri komið þá ættu líkur á nýju hruni að vera hverfandi.

Hví heggur sá....

En auðvitað væri öruggast að breyta stjórnarskránni svo hún felli ekki fleiri banka. Meira að segja Sjálfstæðisflokkurinn virðist trúa því prakkarastriki upp á stjórnarskrána, því ella væri hann ekki svona þýður í taumi Viðreisnar og Samfylkingar. Viðreisn var í hetjulegri baráttu í þriðja stórmáli þingsins, styrjöldinni miklu gegn mjólkurfernunum, sem flokkurinn telur að ögri Jean Claude Juncker, sem hafi aðrar drykkjuvenjur en mjólkurþambarar.

Í aðdraganda þess að gera enn eina atlögu að stjórnarskránni ætla þessir þrír flokkar að brjóta hana kirfilega áður með því að færa ESB vald sem óheimilt er, ofan á þau stjórnarskrárbrot sem þegar hafa verið framkvæmd í endalausum smáskrefum, eins og bent var á nýlega. Vissulega er ástæðulaust að ætla að forsetinn sem nú situr, þótt mun veikari sé fyrir ESB en fyrirrennarar hans, muni bregðast sjálfum sér og þjóðinni í þessum efnum. Og þjóðinni má treysta verði lagt í Icesave, töku II.

Bjössi og Ásmundur aka eins og ljón

Eitt af þessum þremur stórmálum þingsins síðustu tvo mánuði snýst um akstur Ásmundar Friðrikssonar alþingismanns. Píratar hafa átt erfitt með að sætta sig við að Ásmundur fari ekki hjólandi um Suðurkjördæmi eins og þeir fara um sitt, 101 Reykjavík.

Þeir blása á skýringar Ásmundar um að hann telji sér skylt að vera á ferðinni og ræða málin við sína kjósendur. Píratar benda á að þetta fái ekki staðist því að kosningar séu leynilegar á Íslandi og Ásmundur viti því alls ekki hverjir kusu hann og eigi því enga möguleika á að ræða við sína kjósendur.

Eltast við einelti

Þetta fyrirkomulag hafi einnig leitt til þess að Píratar hafi ekki getað lagt sína eigin kjósendur í einelti og hafi því ekki átt annan kost en að leggja hver annan í einelti, en samkvæmt reglum Pírata sé það mismunun ef eingöngu kjörnir fulltrúar njóti eineltis en ekki allir þeir sem trúnaðarmenn Pírata gætu náð til, væru kosningar ekki leynilegar.

Nú verður því ekki á móti mælt, sem Píratar benda á, að bæði kílómetramælir bifreiðar Ásmundar og þeir reikningar sem þingið greiðir samkvæmt þeim, sýna að þingmaðurinn er á fleygiferð um kjördæmi sitt. En þá vaknar enn ein spurning í þessu stórmáli og hún er þessi: Hvernig fær það staðist þegar kílómetramælir Ásmundar sýnir mun meiri akstur en hjá samviskusömum leigubílstjóra og ávísanahefti þingsins staðfestir mælinguna, að þjóðin sé eftir sem áður algjörlega sannfærð um það, að Píratar séu miklu frekar úti að aka en Ásmundur? En í þessu sambandi kom ábending frá Flokki fólksins, eða Flokki mannsins eða Flokki bílsins, um að þetta vandamál yrði úr sögunni eftir að sjálfkeyrandi bílar kæmust í almenna notkun. Þá gæti Ásmundur sent sinn sjálfkeyrandi bíl fram og til baka til Hornafjarðar til að eiga samráð við hugsanlega kjósendur sína og setið á meðan í matsal þingsins, þar sem Píratar gætu lagt hann í einelti og með þeim hætti hvílt þá sem verið hafa lengst í innanflokkseineltinu hjá þeim.

Og þarna gæti allur hópurinn setið ógreiddur, óþveginn, bindislaus á brókinni á meðan Viðreisn leitaði að mjólkurfernum frá morgni til kvölds og þá þyrfti ekki að gera frekari ráðstafanir til að koma í veg fyrir nýtt hrun.

Þetta gæti því allt farið betur en á horfðist."

Þetta er söguleg yfirferð um langa vegferð. Hún segir sannleikann óþveginn um það kratiska samsæri sem reynt var að framkvæma eftir hrunið. 

Það er ekki ólíklegt að einhvern svíði undan eins og þegar menn heyra sárreiðir sannleikann allan í alvarlegri hugleiðingu.  

 

Athugasemdir

[Eðvarð L. Árnason (IP-tala skráð) 10.11.2018 kl. 20:28]

Sannleikann allan í alvarlegri hugleiðingu.

það segir vinur minn Halldór Jónsson verkfr..  Ritari Reykjavíkurbréfs setur fram einn veg sannleikans í sunnudagsmogga.  En vegir sannleikans velja sér ýmsa vegi. 

Hvar liggur vegur hins eina sannleika?

Af reynslu veit undirritaður að sannleikanum  getur verið margvíslegur .  T.d má nefna tvo sjálfstæðismenn sem spurðir eru um afstöðu varðandi orkupakka 3.  Báðir sjálfstæðismennirnir eru með hinn eina og rétta sannleika, annar vill sannfæra um að hans sannleikur sé hinn eini sanni og rétti, og samþykkja beri orkupakka 3. 

Hinn sjálfstæðismaðurinn er einnig með allan sannleikann og segir, að tafarlaust  beri að hafna orkupakka 3.

Eftir situr  hlustandi sem  setið hafði  með lokuð augu og galopin eyru. Hann hrekkur  upp og spyr sjálfan sig.

Hvar er sannleikurinn??