Sorporkustöð

er fyrirsögn á merkri grein prófessors Júlíusar Sólnes verkfræðings í nóvemberblaði Sáms fóstra 2017. www.samurfostri.is.

Þar segir Júlíus:

(smátæknigallar eru í framsetningunni hér sem ég ræð ekki við í svipinn. En sjá má greinina í heild og myndir á vefsíðunni)

"Sorphirða, það er að segja

móttaka og förgun úrgangs frá

heimilum og iðnaði, hefur reynzt

sveitarfélögum á Íslandi erfitt

viðfangsefni. Ekki er svo langt

síðan, að öllu sorpi var ekið á

sorphauga í nágrenni byggðar. Þar

hrúgaðist það upp, og reynt var

að brenna það sem hægt var. Af

þessu stafaði mikil mengun. Bæði

loftmengun vegna brunareyks

og útgufunar ýmiss konar

lofttegunda svo og jarðvegs- og

grunnvatnsmengun frá haugunum

sjálfum. Enn finnast gamaldags

sorphaugar, eins og sá sem þetta

skrifar þekkir frá æskuárum

sínum á Akureyri. Þangað fórum

við unglingarnir með smárifla og

reyndum að skjóta rottur, sem þar

voru í miklum mæli, innan um

brennandi ruslið ofan á jörðinni.

Þegar umhverfisráðuneyti var

stofnað á Íslandi í febrúar 1990,

voru sorphirðumál landsmanna í

miklum ólestri og förgun sorps

langt að baki því sem gerðist í

nágrannalöndum okkar og

flestum vestrænum ríkjum.

Töluvert hefur áunnist í þessum

efnum síðan þá. Munar þar

mest um tilkomu Sorpu 1991,

byggðasamlags sveitarfélaganna

sex á höfuðborgarsvæðinu um

móttöku og förgun sorps með

kerfisbundnum og umhverfisvænni

hætti en áður.

Starfsemi Sorpu hefur orðið

til þess að stórbæta sorphirðu á

höfuðborgarsvæðinu, orðið hvati

til flokkunar sorps, endurvinnslu

þess og um leið vitundarvakning

um að farga beri úrgangi

umhverfisvænan hátt. Sá

ljóður er á, að valið var að urða

langmestan hluta þess sorps, sem

fellur til á höfuðborgarsvæðinu á

Álfsnesi. Þótt urðunarstaðurinn

hafi verið gerður eftir ströngustu

umhverfisstöðlum, verður að

telja, að urðun sorps sé úrelt

förgunaraðferð. Forsvarsmenn

Sorpu hyggjast nú leggja af

urðun úrgangs með þessum hætti.

fyrirhugað er að útbúa smærri

urðunarþrær, þar sem auðveldara

er að safna metan og öðrum

loftgösum, sem gufa upp frá

þrónum og eru nýtanleg.

Hægar hefur gengið hjá mörgum

sveitarfélögum úti á landi.

Víða er þó búið að koma upp

móttökustöðvum fyrir flokkaðan

úrgang, þar sem almenningur getur

losað sig við ýmiss konar rusl og

aflóga hluti. Heimilssorp er hins

vegar sótt til íbúa. Förgun sorps

og úrgangs er engu að síður víða

ábótavant.

Sofið á verðinum

Það er því hægt að fullyrða, að

Íslendingar hafi sofið á verðinum

agnvart því að meðhöndla

heimilissorp og annan úrgang á

umhverfisvænan hátt. Samkvæmt

nýjustu tölum Umhverfisstofnunar

fór heildarúrgangsmagn á landinu

fyrsta sinn yfir milljón tonn á

síðasta ári (2016) og fer sífellt

vaxandi. Endurvinnsla úrgangsefna

hefur bæði reynzt kostnaðarsöm og

erfið. Mikill hluti úrgangs hefur því

verið urðaður á nokkrum völdum

stöðum víðs vegar á landinu.

Sumir þessara urðunarstaða eru nú

komnir á undanþágu, og hjá öðrum

rennur starfsleyfi út innan fárra

ára.

Evrópusambandið samþykkti

nýlega tilskipun (9. júní 2016)

sem gerir ráð fyrir, að 2030

megi sveitarfélög á Evrópska

efnahagssvæðinu ekki urða meira

en sem nemur 10% af tilfallandi

heimilisúrgangi. Jafnframt er gert

ráð fyrir, að um 65% úrgangs

skuli endurunnir. Samkvæmt

upplýsingum frá Umhverfisstofnun

mun þessi tilskipun brátt fá ígildi

reglugerðar á öllu Evrópska

efnahagssvæðinu og taka því gildi

á Íslandi. Sveitarfélögin fá þannig

einhvern frest, ekki mjög langan,

til þess að urða ekki meira en sem

nemur 10% af heimilisúrgangi.

Á tíunda árartugnum voru byggðar

nokkrar litlar sorpbrennslustöðvar

á landsbyggðinni, en með tilkomu

þeirra vonuðust menn til þess,

að fundin væri hagkvæm lausn

á förgun heimilissorps og annars

úrgangs. 2010 voru alls sex slíkar

brennslustöðvar í rekstri á landinu.

Þessar stöðvar voru mjög litlar

á alþjóðlegan mælikvarða og

reyndust óhagkvæmar í rekstri.

Brennsluhiti var altof lágur til

að koma í veg fyrir loftmengun.

Voru starfsleyfi þeirra byggð á

undanþágu frá viðurkenndum

EES reglum um slíkar stöðvar.

Upp úr aldamótunum 2000 fór að

bera á mikilli díoxínmengun frá

sumum þessara stöðva. Að lokum

voru þær allar sviptar starfleyfi og

hefur verið lokað. Hafa sorpmál

viðkomandi sveitarfélaga verið

í miklum ólestri síðan og þau

gripið til þess ráðs að láta aka

sorpi og úrgangi langar leiðir til

förgunarstöðva, oftast til urðunar.

Aðeins ein sorpbrennslustöð er

enn starfandi á Íslandi, þ.e. Kalka

á Suðurnesjum. Hún verður þó

að teljast frekar ófullkomin í

samanburði við sorporkustöðvar

nágrannalandanna, og hefur henni

verið gert að uppfylla hertar kröfur

um takmörkun á mengun, sem

gerir reksturinn enn erfiðari. Hér

gildir hagkvæmni stærðarinnar

sem svo víða annar staðar.

Tillögur til úrbóta

Mörg sveitarfélög ásamt

Fjórðungssambandi Vestfjarða

hafa um nokkurt skeið verið að

athuga tillögur um allsherjarlausn

sorphirðumála landsmanna,

sem settar voru fram í skýrslu

fyrr á þessu ári, unninni af

Braga Má Valgeirssyni, vélstjóra

og iðnfræðingi ásamt Stefáni

Guðsteinssyni, skipatæknifræðingi

og Júlíusi Sólnes, fyrsta

umhverfisráðherra Íslands. Verkís

verkfræðistofa hefur einnig komið

að verkefninu. Í skýrslunni er gert

ráð fyrir, að byggð verði fullkomin

sorporkustöð við Ísafjarðardjúp,

sem taki á móti allt að 100 þúsund

tonnum af brennanlegum úrgangi

frá öllum sveitarfélögum landsins.

Sorporkustöð

Stöðin yrði mjög tæknilega

fullkomin, byggð skv. ströngustu

reglum Evrópusambandsins

í líkingu við þær stöðvar, sem

nýlega hafa verið teknar í

notkun á Norðurlöndunum,

m.a. á Amager nærri miðborg

Kaupmannahafnar (sjá mynd 2).

Um er að ræða háhitabrennslu (um

1200°C) með mjög fullkomnum

mengunarvarnabúnaði, þannig

að loftmengun er nánast engin.

Vestfjarðastöðin mun framleiða

um 10 MW af raforku og 30

MW af hitaorku, eða um 312

gígavattstundir af orku á ári.

Með henni yrði raforkuþörf

Vestfirðinga, umfram núverandi

framleiðslu í fjórðungnum,

fullnægt, og nægt heitt vatn

fengist til húsahitunar í öllum

byggðarlögum við Djúp, ásamt til

margs konar atvinnustarfsemi.

Stöðin kæmi til með að veita

um 15 manns atvinnu, og að auki

yrði um einhver afleidd störf að

ræða. Talið er, að hún muni kosta

um 10–12 milljarða króna með

tengdum mannvirkjum, skip og

hafnaraðstaða um 5,5–7 milljarða

króna, þannig að heildarkostnaður

þessa risaverkefnis gæti numið

tæplega 20 milljörðum króna. Næsta

skref verður að gera nákvæmar

rekstrar- og kostnaðaráætlanir.

Við brennslu á sorpi í

háhitaofnum, þar sem hitastig er

vel yfir 1000°C, eyðast öll lífræn

efni. Úrgangur sem venjulega er

ekki gott eldsneyti, eins og t.d.

hræ og sláturhúsaúrgangur, verður

ágætt brennsluefni við þessar

aðstæður, en í honum er mikil

fita og trefjar sem brenna vel.

Annar brennanlegur úrgangur

skilur eftir sig skaðlaus steinefni

sem liggja eftir á brunaristinni

og nota má sem fyllingarefni við

byggingarframkvæmdir. Einnig

verður til umtalsvert magn af

fínösku, sem Norðmenn hafa viljað

taka á móti. Það sem fer upp með

reykgasinu er leitt gegnum margs

konar hreinsisíur, sem skilja frá

efni eins og þungmálma og önnur

eiturefni. Þess ber að geta, að

ekkert „díoxín“ lifir af brennslu

við hitastig sem er yfir 800°C.

Sorpflutningar

Allt sorp og allur úrgangur fyrir

utan gler og steinefni, sem nota

má í uppfyllingar, yrðu flutt frá

flokkunarstöðvum sveitarfélaga í

gámum til næstu hafnar. Gámarnir

yrðu síðan fluttir með tveimur

sérútbúnum gámaskipum frá

öllum aðgengilegum höfnum

umhverfis landið (25–30 talsins)

til áfangastaðar, brennanlegur

úrgangur til sorporkustöðvar, en

annað til móttökustöðva fyrir t.d.

málma og endurvinnslu. Skipin

gætu einnig flutt hvers konar annan

Júlíus Sólnes.

varning í gámum milli hafna,

meðal annars olíu og benzín ásamt

frystigámum (fiskafurðir).

Skipin þurfa að vera grunnrist til

að geta lagzt að bryggju á minni

stöðum, þar sem aðdýpi er lítið. Þau

verða útbúið með stórum krana,

þannig að ekki sé þörf fyrir mikla

landaðstöðu (krana) til að umskipa

gámum í hverri höfn. Skipin geta

því komið og farið hvenær sem

er sólarhringsins og áhöfn þeirra

afgreitt sig að mestu sjálf.

Stefán Guðsteinsson

skipatæknifræðingur hefur

unnið frumteikningar fyrir smíði

sérstaks gámaskips, sem fyrir

utan sorpgámana, getur einnig

flutt almennan varning í gámum

og olíu. Skipin rista innan við

fimm metra og eru því vel til

þess fallin að sigla inn á margar

minni hafnir landsins. Skipin

yrðu mjög umhverfisvæn, knúin

þremur aflvélum, sem geta notað

lífrænt gas, t.d. metan. Til fróðleiks

má geta þess, að öll fyrirhuguð

SÁMUR FÓSTRI - 2. TBL.  3. ÁRG. - NÓVEMBER 2017

metanframleiðsla Sorpu í Álfsnesi

mun rétt nægja til þess að knýja

annað gámaflutningsskipið.

Með skipunum mætti taka upp

almenna strandflutninga á nýjan

leik. Það myndi hafa veruleg

jákvæð umhverfisáhrif, þar sem

t.d. losun koltvíoxíðs er talin sjö

sinnum minni við að flytja eitt

tonn af varningi einn kílómetra

Sorporkustöð á Amager, ekki langt frá óperuhúsinu í Kaupmannahöfn. Hún var tekin í notkun í apríl 2017 og þykir ein fullkomnasta stöð sinnar tegundar í Evrópu.

Á veturna er skíðabrekka ofan á þaki stöðvarinnar til ánægju fyrir Kaupmannahafnarbúa.

sjóleiðina en landleiðina með

flutningabílum. Einnig myndi slit

á þjóðvegum landsins minnka

verulega, en einn stór flutningabíll

er talinn valda sambærilegu sliti á

vegum landsins og 9000 einkabílar.

Aðrir helstu mögulegar lausnir

á förgun á þeim úrgangi, er ekki

verður endurnýttur eða telst

nothæfur til endurvinnslu, sem

geta hentað hér á landi, þar sem

fámennið gerir alla endurvinnslu

mjög erfiða. Það vart raunhæft,

að hægt verði að endurvinna 65%

af úrgangi á Íslandi. Svo fámenn

þjóð getur ekki ráðist í mikinn

endurvinnsluiðnað. Í lögum um

meðhöndlun úrgangs frá 2003 með

áorðnum breytingum er eftirfarandi

forgangsröðun um förgun hans:

Dregið skal úr

myndun úrgangs

(með öllum tiltækum

ráðum með;

1. Endurvinnsla
2. lífræn vinnsla úrgangs
3. endurnýting, m.a. með

orkuvinnslu, og að ustu 5) urðun.

Að lokum er í þessari lagagrein

ákvæði, sem segir, að víkja

megi frá þessari forgangsröðun

út frá hagkvæmnisjónarmiðum.

4. moltugerð er alltaf möguleg

eftir mjög vandaða flokkun. Það

þarf að hreinsa burt alla þá hluti/

efni sem geta valdið mengun,

ef þau eru óvarin gegn veðri og

vindum, þannig að regnvatn geti

skolað óæskilegum efnum niður

í jarðveg. Moltugerð er frekar

viðkvæmt ferli, og verður að

vanda til verks, en rétt er að taka

fram, að moltugerð getur verið

æskileg aðferð samhliða öðrum

lausnum.

5. lífræn orkuvinnsla. Það að

vinna lífrænt eldsneyti eins og

metan úr lífrænum úrgangi,

t.d. úr heimilissorpi og

sláturhúsaúrgangi, hefur sýnt

sig vera góð lausn, þar sem næg

aðföng eru af úrgangi sem henta

til vinnslunnar. Þó er bannað

að nota margvíslegan lífrænan

úrgang til slíkrar vinnslu. Ber

þar helst að nefna alla taugavefi

úr klaufdýrum, og öll sýkt

dýr sem hefur verið slátrað.

Hér sem fyrr er spurning um

hagkvæmni. Metanvinnsla í

fámennum byggðarlögum getur

varla verið raunhæf.

Að þessum aðferðum ólöstuðum

hefur fullkomin sorpbrennsla náð

hvað mestri útbreiðslu í flestum

ríkjum Evrópusambandsins og

raunar mjög víða um heim allan.

Ástæðan er sú mikla varmaorka

sem  skapast í brunaferlinu og

hægt er að nýta. Þá er umtalsverða

raforku framleidd í slíkum

stöðvum. Nútíma sorporkuver

eru hvað minnst mengandi miðað

við allar aðferðir við að eyða eða

farga sorpi. Og skipaflutningar á

sorpgámum hafa umtalsvert minni

mengun í för með sér en flutningar

á þeim landleiðina. Það sem kemur

upp um reykháfinn frá slíkum

orkuverum eru einungis vatnsgufur

og koltvíoxíð (CO2). Þess ber að

geta, að allar aðferðir við eyðingu

lífrænna efna, sem innihalda

koltvíoxíð, skila frá sér sama

magni af því við eyðingu. Einnig er

vert að nefna, að umframhitaorku í

slíkum orkuverum er hægt að nýta

til þess að safna saman CO2 frá

útblæstrinum, koma því á fljótandi

form, setja það á þrýstikúta og nota

til dæmis í gróðurhúsum.

Það er nokkuð ljóst, að erfitt

verður að bregðast við hinum nýju

reglum ESB, um að aðeins 10%

heimilisúrgangs verði urðaðir eftir

2030. Gera má ráð fyrir, að margir

urðunarstaðir muni verða notaðir

áfram einhver ár fram yfir 2030,

þar sem víðast hvar er ekki farið

að vinna að öðrum viðurkenndum

lausnum.

 

Að byggja fullkomna sorporkustöð

á

Vestfjörðum,þar sem orkuskortur

 

hefur verið viðvarandi og

leysa sorphirðuvandamál landsmanna í leiðinni, svo að ekki  sé

talað   um að  koma strandflutningum á að 

nýju,hlýtur að vera áhugaverður kostur.

Júlíus Sólnes

verkfræðingur "

Er ekki tímabær kostur að reisa þessa 100.000 tonna brennslustöð á Vestfjörðum  með þeim kostum sem Júlíus talar um og svo aðra stöð hér sunnanlands og hætta þessari eyðimerkurstefnu urðunar sem hér ríkir.

Skyldi ekki vera hægt að fá umhverfisráðherrann okkar til að taka þessi málefni sorporkustöðva upp?

Athugasemdir

[ls (IP-tala skráð) 5.2.2019 kl. 09:29]

Það er ekki líklegt að þetta hljóti náð fyrir augum stjórnmálastéttarinnar. í fyrsta lagi hljómar þetta of gáfulega, í öðru lagi eru of mörg vandamál leyst í einu, í þriðja lagi snýst þetta ekki um að banna allt og ekkert og í fjórða lagi er a.m.k. eitt vont nafn á tillögunum...

[G. Tómas Gunnarsson, 5.2.2019 kl. 10:51]

Ég heyrði Júlíus og einhvern annan (sem ég man ekki nafnið á) útlista hugmyndir sínar í Bítinu á Bylgjunni fyrir 1 eða 2 vikum.

Þótti þær allra athygli verðar, ekki síst nú þegar talað er um að fara að sigla með sorp frá Íslandi í stórum stil til útlanda.

Strandsiglingar myndu hljóta "búst", sorpeyðsla yrði leyst og ef stöin yrði byggð á "köldu svæði", fengist heitt vatn til húshitunar og einnig yrði hægt að framleiða rafmagn.

Full ástæða til þess að skoða þetta nánar, en stærsta spurningin er líklega hvað varðar kostnaðinn.  En svo er líka spurning um hvort aðrar leiðir séu færar til lengri tíma, því varla getur það talist stórmannlagt til lengri tíma litið, að flytja sorp út til nágranna sinna með tilheyrarandi mengun.

[Jon Erlendsson (IP-tala skráð) 5.2.2019 kl. 12:15]

 

 

 

Jón Erlendsson

November 16, 2018 · 

 

SORPHIRÐA 2 
============
5-februar -2019

Bendi á ritiuð SORPHIRÐA II (229 bls  1978) sem ég samdi.
Þar komu fram fjöldamargar alvarlegar veilur i sorphirðu þess tíma
sem o. á þeim tíma.

Ég vann þessa úttekt fyrirt Þórð Þorbjarnarson 1976-1978.
Safnaði ca. 5-10 hillumetrum af gögnum um sorphirðu
og endurnýtingu!  (Var hjá Hagsýsluskrifstofu Reykjavikurborgar
á 3 hæð í Skulatuni 2)  Ásgeir Thoroddsen var hagsýslustjóri

#################################################
Þegar ég hóf verkið var varla hægt að segja að til væri neitt 
faglegt efni um þennan málaflokk hjá Borginni eða Hreinsunardeild
#################################################
(Þórarinn J  Magnusson og Pétur Hannesson réðu ríkjum - ÞM nýbyrjaður en for fljótt til Neskaupsstaðar)

Það voru allir meira og minna á gati í málaflokknum
#########################################
- amk hvað faglega yfirsyn varðaði.
###########################

Ég fór á ISWA lráðstefnuna í Padua 1976 fyrir Þórð Þorbjarnar.
(International Solid Wastes Management Association).

Einnig hitti ég á fundi
- alla hreinsunardeilda-stjóra norrænu höfuðborganna
- hjá Heikki Saarento í Helsingfors.
(Var að fara á NORDINFO fund - og notaði ferðina)

##############################
Lýsti fyrir þeim ástandinu heima (KUKHA bílinum o.fl.)
Þeir urðu forviða yfir fornfálegri tækninni!
###############################

Heimsótti í kjölfarið stöðina Amager sem Julius segir fra
(Renholdningssellskapet af 1989). 

Þar var starfandi 4 manna vekfræðideild sem var að hanna bakhluta (chassi) á sorphreinsunarbila.
- pressukerfi - í stað KUKHA kerfisins sem var vonlaust.

Heimsotti lika hreinsunardeildina í Stokkholmi

Bendi á ritiuð SORPHIRÐA II (229 bls  1978) sem ég samdi.
Þar komu fram fjöldamargar alvarlegar veilur i sorphirðu þess tíma
sem o. á þeim tíma.

Mikil vinna var að safna þessum gögnum.  Hefi á tilfinningunni að þeim hafi verið öllum hent!

EN þar koma fram fyrstu visar að því sem seinna varð að SORPU
=================================================
m.a.  undir stjórn  Björns bæjarverkfræðings í Hafnarfirði - Föður Árna sem nú er framkvæmdastjóri VFI:  (feb-2019)

Jón Erlendsson, vélaverkfræðingur, M.Sc.    5-feb-2019  GMT 12.13

============
SKÝRSLA UM ENDURNÝTINGU
OG SORPMÁL REYKJAVÍKURBORGAR 1978

HÖF. JÓN ERLENDSSON, VÉLAVERKFRÆÐINGUR, M.SC.
229 BLS.

"Nú hefur verið tekin upp hin nýja aðferð við urðun
í Gufunesvogi og skarnaframleiðslu hætt.

Alltoflangt mál yrði að útskýra hér forsendur náið, og
vísast til ritsins sjálfs í því efni.

Ljóst virðist, að á næsta áratug verði að taka
ákvörðun um, hvað taki við, eftir að notkun lýkur á
núverandi haugum á höfuðborgarsvæðinu. Að því
er kostnaðarhliðina snertir, er bezta leiðin að urða
sorp.

Ef flutningar verða vélvæddir verulega, má
reikna með, að ekki þurfi að verða yfirþyrmandi
kostnaður af að flytja sorp og úrgang verulega langa
leið, til dæmis 30, 50, jafnvel 70 km.

Hefur athyglin í því sambandi einkum beinzt að stað,
- sem heitir Selalda, i Krýsuvíkurlandi,

Jón Erlendsson, verkfræðingur, er höfundur síð-
ara bindis skýrslunnar, sem er u. þ. b. helmingi
stærra en það fyrra og fjallar ítarlega um ýmsa
möguleika, sem til greina koma í framtíðinni í sorp-
hreinsun og ráðstöfun sorps.

Er þar talað m. a. um margs konar ný ílát 
og hagræðingu í meðhöndlun
og fyrirsjáanleg er mikil hækkun hráefnaverðlags.

Sömu leiðis er kafli um orkuvinnslu úr sorpi.

Búast má þó við, að þessar aðferðir
komi seinna til sögunnar hér 
- en víða annars staðar, 
- því markaður okkar er sára-
lítill, miðað við stóru iðnaðarlöndin."


Meira seinna.

JE

[Hörður Þormar (IP-tala skráð) 5.2.2019 kl. 15:29]

Plastumbúðir er það ódýrasta og hentugasta sem hægt er að setja vörur í.

Framleiðsla á plasti er ekki vandamálið heldur er það meðferðin á því eftir notkun.

Plast er verðmæti. Það má oftast endurvinna, en ef ekki, þá má nýta það sem orkugjafa.

Vandamálið er að fólk hefur alist upp við það að plast sé verðlaust rusl sem umhverfissóðar fleygja frá sér þar sem þeir standa.

Ef ný kynslóð lærir að nota plastið á réttan hátt, þá mun mengunin sem af því stafar brátt verða talin ein af "syndum feðranna".

[Halldór Jónsson, 5.2.2019 kl. 19:00]

Takk fyrir þetta Kollege Jón. Hvar er ritið aðgengilegt?

Rétt mælir þú Hörður Þormar.

[GÍSLI HOLGERSSON - ICELAND (IP-tala skráð) 10.2.2019 kl. 13:28]

Júlíus Sólnes verkfræðingur er okkar maður til góðra verka fyrir HÁHITA SORPEYÐINGU fyrir ÍSLAND.

Hann veit flest um eldfjöllin,jarðskjálftana og "landvættina". Langanir Kínverja til landakaupa á austurlandi eru augljósir í stað þess að vera leigendur og fara að ÍSLENSKUM lögum?. Við þurfum ekki að kynnast betur gegnum eigið sorp. HÁHITA SORPEYÐINGU vantar á ÍSLANDI. Landið OKKAR bjargar ávallt ÖLLU, þegar við óskum þess.