Bara aurinn !

er hugsjón Hreyfingarinnar og Guðmundar Steingrímssonar.

Önnur var öldin þegar Jón Ólafsson langafi minn, f. 1850,hálfbróðir Páls Ólafssonar skálds og alþingismanns, var á Alþingi. En hann sagði oftar af sér þingmennsku heldur en nokkur þingmaður í sögunni okkar og gaf skít í aurinn. Í eitt sinnið var það af því að hann gæti bara ekki setið þar inni með því vangefna fólki sem þar inni væri að finna og fór til Ameríku í fússi.Oft hugsar maður um það hvort sagan endurtaki sig þegar maður horfir á sumt af þingliðinu.

Síðasta afrekið hjá honum var þegar búið var að skaffa kallinum eftirlaun með því að gera hann að konungkjörnum þingmanni sem þýddi góð laun fyrir blankan mann í ellinni, þá varð hann svo vondur yfir því að Guðmundur landlæknir var skipaður í bygginganefnd Safnahússins við Hverfisgötu en ekki hann, að hann sagði af sér þessu hnossi og ellilaunum. En Jón hafði þá verið bókavörður í Chicago um 9 ára skeið og þóttist auðvitað sjálfkjörinn vegna sérþekkingar sinar á bókasöfnum, sem vel kann að hafa verið rétt.

Jón Ólafsson sagði sem sagt af sér konungkjörnu embættinu og lét sig engu varða þó hann kæmist á vonarvöl með sig og konuna á þessu fljótræði sínu og vanstilltum skapsmunum. Hann varð enn að hefja skriftir sem aldrei fyrr, gefa út sögur og ljóð til að komast af þar til dauðinn miskunnaði sig yfir þennan ólátabelg og lukkuriddara árið 1916. Þetta var ævintýramaður og glæsimenni sem átti börn með mörgum konum og er mikill ættbogi frá honum kominn bæði vestan hafs og austan. Ég ræfillinn hef hinsvegar bara verið kvæntur konunni minni einni í 50 ár frá því í desember. Mannjöfnuður er því enginn við þennan forföður minn af minni hálfu.nema kannski í magamáli og hefur hann þó vinninginn. Hann var skippund að þyngd þegar Hákon dóttursonur hans horfði á hann vigta í Viðey en ég næ því ekki þó stóra ístru líka hafi.

Daginn fyrir andlát sitt, 67 ára gamals að aldri, hitti hann mann á pósthúsinu sem spurði hann um heilsufarið. Jón svaraði með þessari vísu:

Höndin skelfur, heyrnin fer
helst þó sálar kraftur,
sjónin nokkuð ágæt er,
og aldrei bilar kjaftur.

Daginn eftir var þessi frægi skammakjaftur, Jón Ólafsson ritstjóri, allur.

Hann kom því til leiðar að þingmenn ávörpuðu hvern annan í 3. persónu hæstvirtur og háttvirtur n-ti.bingmaður x-kjördæmis til þess að þingið héldi virðingu sinni.

Jón Ólafsson var hverjum manni kurteisastur í allri framkomu og mikill séntilmaður í hátt og mátti ekkert aumt sjá. "En pennann má hann aldrei ná í það heljarskinn" sagði einn samtíðarmaður um hann. Þá var fjandinn laus og meiðyrðamálin og landflóttar hlutust af skrifum hans. Þó beitti hann held ég oftar háði en skítlegheitum eins og Traustasons-feðgar gera gjarnan. því fyndinn var hann og meinyrtur.

Páll hálfbróðir Jóns nýtur þjóðaskáldsvirðingar. En samt var Jón Ólafsson ósvikið þjóðskáld ef maður skilgreinir hugtakið útfrá því hversu mikið af þjóðinni kann kvæði eftir hann. Má nefna Máninn hátt á himni skín sem jafn margir kunna og í Birkilaut eftir Pál, A,B.C D, eftir kemur...og margt fleira þjóðþekkt.

Jón skrifaði kennslubók í hagfræði sem nýlega hefur verið endurútgefin, gaf út stafrófskver í 16000 eintökum á fyrsta tug síðustu aldar(Yrsa selst núna í mest 30,000) og kenndi þjóðinni að lesa. Hann á nýyrðið lindarpenni því hann var umboðsmaður Parker. Hann kjaftaði herskip út úr Grant Bandaríkjaforseta á fylleríi með honum í Hvíta húsinu og meðfylgjandi búllugangi þegar þeir voru bunir að drekka Hvítahúsið þurrt. Þá varð Jón að borga því Grant var blánkur. Á því herskipi sigldi hann með herdeild rétt tvítugur á kostnað Bandaríkjastjórnar sem úniformeraður 1st.lieutenant eða tilsvarandi í US Navy til Alaska og rannsakaði landið með tilliti til nýlendu fyrir Íslendinga. Mikil skýrsla sem hann skrifaði um förina er varðveitt í Library of Congress.

Allt þetta má lesa í bókinni Ævintýramaður eftir Gils Guðmundsson.

Jón Ólafsson setti hugsjónir ofar einhverjum skitnum krónum. Eitthvað sem er óþekkt í dag, þar sem bara aurinn ræður afstöðu manna.

Athugasemdir

[Jón Ríkharðsson, 3.1.2012 kl. 23:59]

Hann langafi þinn ætti að vera stjórnmálamönnum góð fyrirmynd. Af einhverjum ástæðum hefur hann farið framhjá mér í mínu grúski, en ég kannast þó við að hafa lesið nafn hans í sambandi við, að koma á þeirri góðu venju, varðandi ávarpið á þingi.

Nú þarf ég að nálgast þessa bók sem þú nefnir, kíki á bókasafnið þegar ég kem í land.

Stoltir menn sem meta hugsjónir meira en alt heimsins fé eru því miður vandfundnir.

En þeir eru örugglega hvorki í Besta flokknum né Hreyfningunni, svo mikið er víst.

[Ágúst H Bjarnason, 4.1.2012 kl. 16:44]

Sæll frændi og gleðilegt ár.

Takk fyrir góðan pistil um langafa. 

Bók hans um "Alaska-Lýsing á landi og lands-kostum ásamt skýrslu innar íslensku sendinefndar"  má sækja sem pdf með því að smella á krækjuna sem er neðst á þessari síðu frá 20. mars 2010: "Jón Ólafsson ritstjóri, skáld, alþingis- og ævintýramaður 160 ára í dag..."

[Ágúst H Bjarnason, 4.1.2012 kl. 17:30]

Það má kannski bæta því við að á blaðsíðu 22 í þessu eintaki bókarinnar fjallar Jón um Alaskaösp (Populus balsamifera)  sem Hákon Bjarnason dóttursonur hans sótti vestur um haf, líklega árið 1944:

"Ýmsar tegundir af poplar-viði (Populus balsamifera og P. tremuloides) vaxa hér kynstrum saman, og oftast vel vaxin. In fyrr nefnda tegund vex með vötnum fram, en in síðar nefnda á
harðvelli. In fyrr nefnda tegund verðr 40 til 60 feta á hæð, og 2 til 3 fet að þvermáli. En mjög er viðr þessi mjúkr og linr".

Eiginlega finnst mér makalaust hve vel samin og nákvæm þessi bók er, en hún kom út í Washington árið 1975 þegar Jón var aðeins 25 ára.

Ég safnaði þessum texta og myndum saman í Word skjal árið 2010 og vistaði sem pdf. Þess vegna passar ekki saman blaðsíðunúmerið sem er neðst á hverri síðu og efnisyfirlitið á bls. 5.

[Halldór Jónsson, 4.1.2012 kl. 21:16]

Jón Ragnar,

Farðu endilega ´krækjuna hans ágústar frænda, þá skilurðu betur nafna þinn Ólafsson, sem varð einum 20 sinnum ritstjóri,

Og frændi Gústi, takk fyrir samantektina þetta er skemmtilegt skjal fyrir okkur frændfólkið