Verðtrygging

er nauðsynlegt úrræði til að menn geti geymt fjármagn sitt í skjóli fyrir eignaupptöku fjármagnsskatta, auðlegðarskatta eða hversyns klækja sem stjórnmálamenn upphugsa til að ná eignum af fólki. Hún er líka forsenda þess að einhver vilji lána fjármagn til lengri tíma. Fjármagn eru þær krónur sem maður fær borgaðar eftir að hafa unnið fyrir þeim. Með vinnu eða misjafnlega arðbærum viðskiptum. Fíkniefni eru í háu verði af því að viðskiptaáhættan er mikil. Fasteignaviðskipti eru annars eðlis.

Menn eiga að geta samið um lánskjör á markaði. Það er enginn markaður til að semja við lífeyrissjóði eða íbúðalánasjóð um lán til húsbygginga því það er enginn annar lánsfjármarkaður til. Fjármálastofnanir hafa greinilegt samráð sín á milli um kjör og byggja ofaná ávöxtunarkröfu lífeyrissjóða upp á 3.5 %. Og umfram eftirspurn eftir peningum þurkkar upp alla hvata til að gera eitthvað sérstakt fyrir lántakanda. En lántakandi verðskuldar auðvitað ekki heitið viðskiptavinur eins og stendur í bankauglýsingunum heldur er hann bara ræfill með óuppfyltar þarfir sem getur ekkert annað farið en í geitarhúsin að leita ullar.

Vextir ofan á verðtryggingu ættu að geta verið lágir, jafnvel sem næst núlli í eðilegu árferði. Óverðtryggðir vextir verða skiljanlega háir í verðbólgu sem er líka eðlilegt árferði þar sem hagkerfið gengur í stöðugum óviðráðanlegum bylgjum.  Hvað er eðlilegt er búið til af trúboðum stjórnmálanna.  Og alltaf gleymist sú staðreynd að verðtrygging er auðvitað núll í núll verðbólgu.

Hverjir búa svo til þessa verðbólgu? Það eru samtök launafólks fyrst og fremst sem miða byssum á meðborgara sína og ræna. Nauðga lögmáli framboðs og eftirspurnar í skjóli gengjamyndunar. Svo  koma verðhækkanir sem eiga hnattrænar orsakir og ekki verður við ráðið innanlands. Þær magna upp sveiflurnar í gengi krónunnar.

Það er alger miskilningur að krónan sé endilega tengd vinnuframlagi eða menn eigi að fá ákveðið magn vöru fyrir vinnutímann.  Samt halda margir þessu fram og hafa þetta líklega allar götur frá Karli Marx.

Verð á vinnu getur hækkað og lækkað af mörgum ástæðum. Ef það er á markaði eins og annað þá hækkar það í eftirspurn og þenslu en á bara að lækka í kreppu. Ef ég fæ ekki teiknivinnu fyrir fimmþúsundkall á tímann í dag  þá verð ég að lækka taxtann til að jafna boð þess sem er að bjóða á móti mér. Nú lengi hafa svona teiknarar eins og ég  verið að teikna fyrir lægri verð en þeir settu upp fyrir hrun. Eftirspurnin hefur fallið svo hrikalega. Enginn vorkennir þeim né heldur er talað um að ríkisvaldið verði að rétta hlut þeirra.  Þeirra vinna er ekki verðtryggð.

Lögfræðingar hafa á sama tíma margfaldað taxta sína vegna einokunar á starfi í skilanefndum sem stjórnvöld útveguðu þeim í hruninu. Í tilvikum taka þeir fimm til tífalt það verkfræðingakaup sem fæst nú á markaði. Allt tal um að krónan tengist verði á vinnu er því út í hött. Nema hjá einokunarstéttum. Það er hægt að flytja inn kínverska sérfræðinga í nærri hverju sem er, lækna,ljósmæður, verkfræðinga og þeir sætta sig við mun lægra kaup en Íslendingar. Tilkoma þeirra myndi lækka verð og kostnað. En annað yrði líklega verra og gæti unnið muninn upp.

Allt tal eða lagasetningar um að menn megi ekki semja um verðviðmiðanir af þessari eða hinni gerðinni er auðvitað út í hött. Slíkt á ekki við nema við markaðsbrest. Gengistryggðu lánin gömlu eru stundum dæmd ólögleg í Hæstarétti og stundum ekki, allt eftir textanum á lánsskjalinu að manni sýnist. Algert öngþveiti hefur ríkt í landinu varðandi þetta atriði og gerir enn. En flestum finnst ósanngjarnt að venjuleg heimili í landinu eigi að sitja upp með stökkbreytt lán vegna hruns og gjaldeyrishafta og horfa samtímis á  gríðarlegan gróða kvótakallanna. Það er hinsvegar sorglegt að þessi markaðsbrestur skuli vera vatn á myllu stjórnlyndisins sem réttlætir aukna skattheimtu til eigin ráðstöfunar af þessum sökum. Hversu óendanlega hefði ekki verið betra að almenningur hefði fengið þennan gegnismun í formi lægra vöruverðs án þess að sagan um apann og ostbitann þurfi að endurtaka sig eins og nú.

Hysterían og slagorðin um að leggja niður verðtrygginuna af því  að það hafi orðið annmarkar á framkvæmd hennar erú mjög ógrunduð. Það má sjálfsagt finna betri grunn og sanngjarnari en vísitölur þær sem notaðar hafa verið og taka tillit til force-majeure eins og Steingríms J. Sigfússonar og ráðgjafa hans.

Samningsfrelsi er það sem öllum kemur best. Nauðgun er alger andstæða frjálsra samninga í til dæmis hinum og þessum samskiptum. Svo er einnig um verðtryggingu og lánskjör á ríkjandi fákeppnismarkaði.