Halldór Jónsson

17.12.2018 | 13:45

Fullyrðingar um EES

eru margar og sverar af hendi okkar ráðamanna. Minnir helst á Guðfræðinga ræða tilvist Himnaríkis. Non est disputandum.

Jón Gunnarsson skrifaði ágæta grein um Orkupakkann í Morgunblaðið 29.11.2018. Þar stendur:

" Fyrir skömmu sótti ég ásamt öðrum þingmönnum EFTA-nefndar Alþingis fundi í Brussel og Genf til að ræða samstarf á grundvelli EFTA-samningsins. Eðli máls samkvæmt var innleiðing þriðja orkupakkans á Íslandi þar til umræðu.

Þegar kemur að regluverki um nýtingu náttúruauðlinda okkar skapast eðlilega líflegar umræður og sýnist sitt hverjum. Skýrasta dæmið er lög um fiskveiðistjórnun og veiðigjald sem hafa verið deilumál í áratugi.

Í huga margra er það grundvallaratriði þegar kemur að aðild okkar að EES að í þeim málaflokki ráðum við sjálf regluverkinu. Þó að reglurnar séu umdeildar verður að halda því til haga að á sviði sjávarútvegsmála höfum við náð árangri langt umfram aðrar þjóðir sem stunda fiskveiðar.

Ein ástæðan fyrir þeim árangri er aðild okkar að EES-samstarfinu sem hefur tryggt okkur aðgang að innri markaði ESB og skapað þannig grunn fyrir ábatasöm viðskipti við þessar nágrannaþjóðir okkar. EES-samningurinn er að þessu leyti og svo mörgu öðru, ákaflega hagfelldur þjóðarbúinu þrátt fyrir að við höfum orðið að gangast undir regluverk þar sem mörgum okkar finnst að stundum sé of langt seilst.

Í einhverjum tilfellum skrifast það á okkar reikning því við stóðum ekki vaktina úti í Brussel þegar regluverkið var í smíðum, því það er á því stigi sem við höfum tækifæri til að koma athugasemdum okkar á framfæri og eftir því sem við á, að leggja til breytingar sem við viljum ná fram eða að sækja um undanþágur frá einhverjum þeim reglum sem til stendur að færa í lög.

Sjálfbær nýting náttúruauðlinda er okkur Íslendingum hlutfallslega mikilvægari en öðrum þjóðum og þess vegna eðlilegt að umræður verði krefjandi. Þetta á við um orkupakkann.

Íslendingar framleiða um það bil 50 MW-stundir af raforku á hvern landsmann á sama tíma og Norðmenn framleiða 15(25?) MW-stundir. Þessar tvær þjóðir bera höfuð og herðar yfir aðrar þegar kemur að þessari framleiðslu. Það er því eðlilegt að margir hafi áhyggjur þegar þeir telja að innleiðing regluverks ESB geti haft takmarkandi áhrif á ákvarðanatöku okkar um skipulag þessara mála til lengri framtíðar og mögulega kallað fram hækkun á raforkuverði til heimila og almenns fyrirtækjarekstrar í landinu.

Þeir sem héldu um stjórnartaumana þegar þessi vegferð hófst ákváðu að innleiða fyrsta og annan orkupakkann og töldu að það yrði raforkuframleiðslu hér og neytendum til hagsbóta. Ekkert af því sem þar var gert hefðum við ekki getað innleitt sjálf, eins og til að mynda að skapa grundvöll fyrir opinn markað og samkeppni í framleiðslu og sölu á rafmagni. Það höfum við gert í sjávarútvegi með því að hafa markað fyrir veiðileyfi og frjálsa sölu á sjávarafurðum.

Við þurftum ekki ESB til að segja okkur fyrir verkum í þeim efnum og árangur okkar er stórkostlegur borið saman við árangur annarra þjóða.

Í dag snýst deilan um viðbótar skattlagningu á greinina sem margir telja að svigrúm sé fyrir, á meðan aðrar þjóðir deila um hve mikið þær eigi að styrkja sinn sjávarútveg. Þróun regluverks ESB vegna orkumála var ekki fyrirséð þeim sem á sínum tíma lögðu áherslu á innleiðingu þess hér á landi og það sér ekki fyrir endann á þeim málum. Eftir á að hyggja hefði því verið skynsamlegt að við þróuðum okkar eigið regluverk til að gæta hagsmuna landsmanna og fyrirtækja í landinu. Tryggja eðlilegan markað og samkeppni sem hefði skilað hagkvæmum rekstri og bætt hag neytenda.

Ég get ekki séð að það skipti samstarfsþjóðir okkar nokkru máli þó að við stæðum utan regluverksins um orkumál. Þrátt fyrir að vera hlutfallslega stórir framleiðendur er markaðurinn hér örmarkaður í stóra samhenginu, markaður sem skiptir ekki aðra en okkur máli m.a. annars vegna þess hversu langt við erum frá markaði ESB og við erum ekki að tengjast þeim markaði á næstu árum, hvað sem síðar verður.

Grundvallarspurning okkar er því eðlileg og henni velti ég upp á fundi með samstarfsþjóðum okkar í vikunni; á Ísland á þessari stundu eitthvert erindi í samstarf um orkumál við nágrannaþjóðirnar? Er þörf á því að efna hér á landi til deilna um viðkvæmt mál þegar afleiðingarnar eru eins óljósar og raun ber vitni og þá ekki síst með tilliti til þess að nú þegar er verið að undirbúa 4. orkupakkann?

Ef við síðar tökum þá ákvörðun að tengja Ísland með raforkusæstreng til Evrópu er auðvitað allt önnur staða uppi og eðlilegt að þá þurfi að samræma reglur hér þeim reglum sem gilda á því markaðssvæði. Mín tillaga er því einföld: Setjumst niður með viðsemjendum okkar og förum yfir málin á þessum grunni. Ég sé ekki að þær þjóðir hafi, eins og sakir standa, sérstaka hagsmuni af því að við innleiðum reglur ESB um orkumál.

Fyrir Norðmenn er málið mikilvægt, því þeir eiga í miklum og að þeirra mati ábatasömum viðskiptum við Evrópulönd vegna sölu á raforku. Í mínum huga er þetta einfalt mál en það má vel vera að niðurstaðan verði flóknari en virðist við fyrstu sýn, það kemur þá í ljós þegar á reynir. "

Einmitt vegna þess að okkur tókst svona vel að stjórna okkar sjávarútvegi þá get ég ekki séð hvervegna við hefðum ekki getað stjórnað viðskiptamálum okkar sjálfir án þess að múra okkur inn í regluverki EES og ESB sem sið gerum aftur og ítrekað okkur til íþyngingar. Mér finnst Jón Gunnarsson skauta framhjá þessu atriði gagnrýnilaust. Hvað varð um hin glæsilegu fyrirtæki í Bandaríkjunum, Coldwater sem nafni hans byggði upp á fyrri tíð og Samband Seafood? Var ekki vörumerkið Icelandic selt útlendingum? Var þeim ekki bara fórnað á altari ESB?

Ég sé lítil rök færð fyrir því í stjórnmálaumræðunni hversvegna við þurftum þennan EES samning til að selja okkar fisk? Ef ESB vildi fyrst kaupa af Norðmönnum með lægri tollum á grundvelli EES þá hefðum við bara orðið að selja annað. Líklega gerði EES Samherja auðveldara með að kaupa sig inn í útgerðir í Þýskalandi. En var það alger forsenda fyrir okkar útgerðarfélag sem sýnir sig að hafa yfirburði yfir samkeppnisaðila sína? Gat það ekki plummað sig án þess? Hvað með Afríkuútrásir okkar útgerðarmanna?

Þegar ég fór til náms í Þýskalandi löngu fyrir þessa tíma, þá voru við velkomnir Íslendingar. Þjóðverjar vissu að þeir voru að flytja út þýska tækni og menningu með því að taka okkur í skólana. Og margir okkar urðu líka arískir Þjóðverjar sem þeim þótti upphátt betra en Arabafólk.

Ég held að kostir EES samningsins séu ofmetnir og hafi aukið leti okkar og frekar skilað okkur verri árangri á Bandaríkjamarkaði sem er í raun miklu þýðingarmeiri þar sem þar er upphaf allrar tækni að finna. Evrópa er frekar afrit af amerískri og austurlenskri tækni þó margt sé þar vel gert til dæmis í bílaiðnaði. Það er mikill misskilningur að Íslendingar séu Evrópumenn frekar en Ameríkumenn. Það á kannski við um músík og bókmenntir en alls ekki um tækni og vélamenningu. Við kunnum betri ensku en frönsku eða þýsku og erum miklu meira anglo-saxneskir í hugsun en meginlandssinnar.

Í mínum huga er EES samningurinn fornaldarfyrirbrigði sem við þurfum að losa okkur frá með lagni.Reyna að halda því skársta en sleppa hinu.

Verslunarfrelsið er okkar höfuðbandamaður eins og Jón Sigurðsson brýndi fyrir okkur og það ber okkur að varðveita umfram allt annað. ESB er tollabandalag stofnsett til höfuðs þeim sem utan þess standa, ekki til frelsis og framfara nema fyrir útvalda.

Órökstuddar fullyrðingar um ágæti EES eru of áberandi í umræðunni og ber að gjalda varhug við.

Flokkur: Stjórnmál og samfélag | Breytt s.d. kl. 13:53 | Facebook