Veruleikinn

í íslenskri hagstjórn er nokkuð sérstakur. Honum er stjórnað að miklu leyti af þröngum hópum, sem byggja völd sín iðulega á litlum hópum sem taka sér alræðisvöld á grundvelli sérstakra félagslegra aðstæðna. Taka völd í fölmennum félögum með tíunda hluta atkvæða eða svo. Vinstri sinnað fólk er yfirleitt áhugasamara um félagsmál en hægri menn og því fer sem fer.

Ég er ekki sérlegur aðdáandi Fréttablaðsins sem ég sé sem málgagn fyrir inngöngu Íslands í ESB. Yfirleitt sé ég fátt greina sem til mín höfða í því blaði. Ég skal þó viðurkenna að ég les yfirleitt allar  greinar sem Hörður Ægisson skrifar mér til gagns. Og svo les ég yfirleitt Þorstein Pálsson til þess að koma mér í vont bardagaskap fyrir fullveldi landsins sem hann vill feigt innan ESB.

En Hörður skrifar í gær:

"Það eru að verða þáttaskil. Faraldurinn, sem hefur lamað allt samfélagið í meira en ár, er senn að baki og fram undan er tími efnahagslegrar endurreisnar. Mótvægisaðgerðir stjórnvalda hafa heilt yfir heppnast vel – beinn stuðningur í gegnum ríkisfjármálin hefur numið 10 prósentum af landsframleiðslu – og dregið mjög úr áhrifum áfallsins, bæði fyrir heimilin og atvinnulífið, og þannig komið í veg fyrir hrinu gjaldþrota.

Til marks um það hefur vanskilahlutfall fyrirtækjalána hjá bönkunum nánast staðið í stað frá því í árslok 2019. Vegna vægis ferðaþjónustunnar mælist atvinnuleysið hins vegar enn um 11 prósent en það ætti að minnka hratt þegar atvinnugreinin nær vopnum sínum á ný síðar á árinu.

Nýtt álit frá AGS í vikunni undirstrikar þann árangur sem náðst hefur en bendir um leið á hvað betur megi fara nú þegar við sjáum fram úr kófinu. Sterk staða þjóðarbúsins og ríkissjóðs, eftir að hafa nýtt góðu árin í að greiða niður skuldir, gerði okkur kleift að halda stórum hluta hagkerfisins í gjörgæslu á meðan faraldurinn hefur staðið yfir en núna þarf að fara að skipta um takt.

Í stað þess að áherslurnar séu á neyðaraðstoð til fyrirtækja og heimila, sem þær hafa réttilega verið, fer að verða mikilvægara að einblína á almennari aðgerðir sem miða að því að efla samkeppnishæfni og skapa ný störf.

Eigi það að takast þarf að horfa til þess, að mati AGS, að endurskoða vinnumarkaðslíkanið í því skyni að tengja betur saman launaþróun og framleiðni.

Þar er mikið verk fyrir höndum. Sögulega séð hefur Íslendingum ekki farnast að fara að fordæmi annarra þjóða á Norðurlöndunum og semja um launahækkanir sem taka mið af verðmætasköpun hagkerfisins.

Niðurstaðan af því er að á síðustu tveimur áratugum hafa launahækkanir hér verið um þrefalt meiri en á hinum Norðurlöndunum, verðbólga fjórfalt meiri og vaxtastig fimmfalt hærra. Margt gefur til kynna að við ætlum enn að fylgja þessari leið.

Launavísitalan hefur hækkað um ellefu prósent milli ára og verðbólga fer vaxandi og mælist yfir fjögur prósent. Hækkandi launakostnaður skiptir þar miklu, og mun hafa enn meiri áhrif á verðlagsþróunina – og þá um leið vexti – á komandi misserum.

Vandinn er sá, eins og Þorsteinn Víglundsson, forstjóri Hornsteins og fyrrverandi þingmaður Viðreisnar, nefndi í viðtali við Markaðinn í vikunni, að hin nýja forysta verkalýðshreyfingarinnar hafnar efnahagslegum veruleika. Staðan á vinnumarkaði er því tifandi tímasprengja.

Skiptir alþjóðleg samkeppnishæfni Íslendinga máli? Stundum mætti ætla að svo væri ekki, einkum nú á tímum farsóttar þegar búið er að telja mörgum trú um að þjóðin geti vel við unað í lokuðu hagkerfi – og eina sem þurfi að ákveða sé ráðstöfun gæðanna.

Staðreyndin er sú að þótt Ísland sé eyríki þá eigum við – fyrirtækin sem hér starfa og skapa verðmætasköpunina – í harðri samkeppni um vinnuafl og fjármagn og því getum við tæpast markað okkar eigin launastefnu óháð öðrum nágrannaþjóðum án afleiðinga.

Umbætur á þessu sviði eru forsenda meiri fjölbreytni í hagkerfinu með nýjum gjaldeyrisskapandi atvinnugreinum. "

Ekki hef ég töfralausnir á reiðum höndum. Ég minnist hinsvegar þess þegar ég kom til Þýzkalands ekki tvítugur að aldri að þar var maður áberandi sem hét Ludwig Erhardt og reykti sígarettur úr munnstykki. Hann prédikaði sífellt fyrir löndum sínum: "Masshalten", Stillið ykkur í hóf, spennið ekki bogana of hátt í kaupkröfunum.

Þjóðverjar brenndir af óðaverðbólgunni 1929 höfðu vit til að hlusta talsvert á þennan mann og foringjann Konrad Adenauer sem þá höfðu yfirstjórnina yfir þýzka efnahagsundrinu sem maður var að upplifa.

Þá sögðu góðar og guðhræddar konur við mann: "Svona getur þetta ekki gengið áfram í þessum brjálaða uppgangi." En það gekk. Sólveig Anna og Drífa Snædal eða Félög Flugumferðarstjóra og Ljósmæðra  voru ekki áberandi í þýsku þjóðlífi um þær mundir og hafa ekki orðið lengi síðan.

Líklega er langt í það að Íslendingar skilji það að að spöruð króna í dag getur orðið meira virði á morgun nema að gullregn berist til landsins erlendis frá.

Nú eru horfur á að  faraldrinum muni linna á næstu árum og líf færast í efnahagslíf Íslands jafnval á þessu ári.Þá er okkur boðið uppá að magna upp verðbólguna í nafni réttlætisins.

Líklega verður Hörður Ægisson sannspár að einhverju leyti um hinn íslenska efnahagsveruleika.