Meiri þjóðlygar

fjallar Vilhjálmur Bjarnason um í Morgunblaði dagsins.

Hópur vinstri manna tuðar sífellt um að allt myndi batna á Íslandi ef stjórnarskrá Þorvaldar Gylfasonar og álíka fólks  yrði tekin upp í heild sinni í stað  þeirrar sem við höfum haft síðan 1944.

Einnig heyrir maður endurtekið hversu lífeyriskerfið sé gott og hversu mikið betra það yrði ef því væri breytt í gegnumstreymiskerfi.

Vilhjálmur Bjarnason skrifar:

 

"Það er oftar en ekki dapurt að hlusta á landsþekkta gáfumenn tala á þann veg að öll álitamál verði leyst með því að stækka stjórnarskrána. Þannig hefðu álitamál sem upp komu í talningu í Borgarnesi orðið einfaldari í úrlausn.

Sá er þetta ritar telur að flest álitaefni verði leyst með heilbrigðri skynsemi. Löggjöf setur skynseminni form. Svo er að leita eftir því hvar réttlætið liggur. Í minningargrein sem Magnús Thoroddsen hæstaréttardómari skrifaði um Einar Arnalds hæstaréttardómara lýsir Magnús því þegar Einar lagði honum lífsreglurnar í upphafi starfsferils: „Magnús, spurðu alltaf sjálfan þig í hverju máli, hvar liggur réttlætið? Þegar það er fundið er það hin rétta niðurstaða, sem stefna ber að, ef það er unnt eftir laganna leiðum.“

Þessi formáli er settur fram því ritari skilur ekki alltaf réttlæti Hæstaréttar og þaðan af síður tímabundið réttlæti.

Ritari hefur einnig þá trú að stjórnarskrá eigi að vera lítið og einfalt skjal. Í skjalinu skuli koma fram stjórnskipan, ákvæði um dómstóla, grundvallarmannréttindi og vernd hins almenna borgara fyrir ásælni ríkisvalds, sem kann að lenda í höndum mjög misviturra stjórnmálamanna.

Misvitrir stjórnmálamenn

Með misvitrum stjórnmálamönnum er einkum og sérílagi átt við þá stjórnmálamenn sem telja sig hafa vit til að hafa vit fyrir öðrum. Stjórnmálamenn eiga aldrei að hafa meira vit en svo að þeir séu færir um að setja löggjöf með almennum reglum. Skynsemi klárar afganginn. Þegar menn verða stórhuga af náttúrunni og fá þá ídeu að gera betur en vel, þá fer verr en illa. Slíkum stórhugum fer vel að hugsa um sauðfénað.

Hví er þetta sett á blað?

Það er best að halla sér þegar menn halla sér um of til einnar hliðar í stjórnmálum. Þá fer illa. Sérstaklega þegar stjórnmálamenn vilja ofurskattlagningu.

Í einum undarlegum dómi Hæstaréttar segir:

„Með framangreindum fyrirmælum stjórnarskrárinnar eru valdi löggjafans til skattlagningar takmörk sett. Í því felst að leggja ber skatta á eftir almennum efnislegum mælikvarða þar sem gæta verður jafnræðis gagnvart skattborgurunum eftir því sem unnt er. Séu þau grundvallarsjónarmið virt hafa dómstólar játað löggjafanum verulegu svigrúmi til að ákveða hvernig skattlagningu skuli háttað í einstökum atriðum.

Sökum þess að löggjafanum hefur verið játað verulegu svigrúmi til ákveða þau sjónarmið sem búa að baki skattlagningu og að teknu tilliti til þess að auðlegðarskattur er tímabundinn er ekki næg ástæða að líta svo á að með þeim mun á skattleysismörkum, sem gerður er í ákvæðum til bráðabirgða XXXIII og XLVII, sé brotið gegn 65. gr., sbr. 1. mgr. 72. gr., stjórnarskrárinnar.“

Hér fellst Hæstiréttur á „tímabundið“ réttlæti skattlagningar og játar það að réttlæti er álitamál.

Þá vaknar önnur spurning, sem Hæstiréttur hefur aldrei svarað og þaðan af síður að aðrir dómstólar hafi reynt að svara. Hugsanlega vegna þess að ekki verður leitað svara frá dómstólum við álitamálum öðruvísi en svo að leita eftir úrskurði í álitamáli þar sem eðli máls og efnisatriði liggja fyrir.

Sú spurning er: Hve mikið getur ríkisvaldið tekið af tekjum A til að ráðstafa til B? Önnur áleitin spurning er: „Eru svona afskipti íhlutun í frjálsa kjarasamninga?“

Dómstólum og „góða fólkinu“, sem er stjórnarskrártrúar, ber að virða 72. gr. stjórnarskrárinnar:

„Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir.“

Tekjutilfærslur

Í umræðum um fjárlög eru þessir liðir kallaðir tekjutilfærslur. Tekjutilfærslur eru einkum bætur almannatrygginga til eldri borgara, sem ekki hafa aðrar tekjur, og örorkubætur til þeirra sem hafa skerta starfsorku.

Þessu til viðbótar eru hugmyndir stjórnarskrártrúarflokks, sem kallar sig Pírata, um „borgaralaun“.

Sá merki þingmaður, Brynjar Þór Níelsson, taldi slík laun eftirsóknarverð fyrir þá sem helst vildu liggja í leti heima hjá sér og drekka áfengi.

Það er jafnframt áleitin spurning hvort þeir sem léku á tónleikum um helgar og greiddu hvorki tekjuskatt af tekjum sínum né í lífeyrissjóð til að tryggja sér laun á eftirlaunaaldri eigi rétt á tekjutilfærslu frá þeim sem eru launtakar á vinnumarkaði.

Tryggingar og öryggisnet

Vissulega hafa þau sjónarmið komið fram í aðdraganda kosninga að hafa beri öryggisnet fyrir þá sem ekki geta eða hafa getað aflað sér tekna. Til þess eru almannatryggingar.

Fyrir 50 árum sannfærðu atvinnurekendur verkalýðsrekendur um að almannatryggingakerfi með gegnumstreymi yrði brátt ósjálfbært. Því bæri brýna nauðsyn til að byggja upp almennt lífeyriskerfi með uppsöfnun eigna til útborgunar sem eftirlaun til sjóðsfélaga.

Lýðfræði svarar spurningum

Á meðfylgjandi mynd má sjá hlutfall þeirra sem eru á eftirlaunaaldri miðað við aldursforsendur næstu 50 árin. Allt þýðið er á lífi í dag og dánarlíkur eru nægjanlega þekktar til að segja til um hlutfall fólks á eftirlaunaaldri af þeim sem eru á starfsaldri.

Á þessu ári eru tekjutilfærslur vegna ellilífeyris um 80 milljarðar og tekjutilfærslur vegna örorkulífeyris um 80 milljarðar. Að auki eru atvinnuleysisbætur. Upp í þetta er tryggingagjald af launum um 95 milljarðar.

Myndin sýnir í raun þá ógn sem landsmenn hefðu staðið frammi fyrir ef gegnumstreymi lífeyris hefði verið tekið upp.

Myndin sýnir, svo dæmi sé tekið, að eftir um 15 ár verða aldraðir, 65 ára og eldri, um þriðjungur af fólki á vinnualdri.

Kostnaður við ógnina hefði verið um 15-20 prósentustig í tryggingagjaldi af launum, ofan á 6,1% sem nú er eða 10-15 prósentustiga hækkun á skatthlutföllum á allar tekjur, þar með taldar lífeyristekjur. Með lífeyrissjóði borgar sem mest hver fyrir sig, þó inni í lífeyrissjóðakerfinu sé viss samtrygging.

Vandi og synd

Rétt eins og það er vandasamt að stíla laust mál fremur en yrkja bundið, þá er vandinn mikill í lífeyrissjóðum, þó ólíkt minni en það eignarnám sem borgaralaun og svokallaðar óskertar bætur almannatrygginga mundu leiða af sér.

Eftir stendur að dýrlingum og góða fólkinu finnst mest sæla í heimi að syndga. Þar næst kemur ásetningurinn að syndga. Að syndga er það sem dýrlingarnir og „góða fólkið“ þrá. Það er gott að hafa Hæstarétt í liði með sér við syndina. Syndin, það er sú dýrmætasta guðs gjöf. Það er ekki faglegt að smána lýðfræðina í syndinni."

Það er magnað hversu þrætubókarmenn geta tuðað um afgamlar hugmyndir sem löngu hafa verið afgreiddar sem óbrúlegar.