Lýkur kreppunni?

í bráð?

Ég held að svo sé ekki. Við göngum núna á flötum botni þar sem ekkert sést framundan. Ráðleysið magnast dag frá degi við norður-kóreskt ástand í  efnahagsmálum. Bréf Seðlabankans til Samherja vegna smáúttektar af gjaldeyrisreikningi sannfærði mig um að okkur er ekki viðbjargandi um langa hríð enn.

Ég er sannfærður um að kreppunni léttir ekki fyrr en fjármagnsflutningar verða aftur frjálsir. Það er fyrsta skrefið að aflétta gjaldeyrishöftunum í einu vettvangi. Gengið hrynur ofan í aflandsgengi á stundinni og vextir verða að hækka. Gjaldeyrissjóðurinn ætti að þola þetta. Þegar kippurinn er liðinn hjá og verðbólguskotið sem kemur gengur til baka, er fyrst hægt að fara að líta til lofts. Hinsvegar endurheimta Íslendingar ekki nærri strax traust umheimsins. Vestræn þjóð sem getur kosið sér kommúnistastjórn í efnahags-og skattamálum er ekki fýsilegur bandamáður eða traust langtímahöfn fyrir erlent fé. Myndi einhver ykkar vilja koma sínu sparifé fyrir á Kúbu eða í Norður-Kóreu?

Hver dagur sem líður í þessu limbói er bara framlenging á þjáningunni. Hér gerist ekkert. Skattarnir hækka, atvinnan minnkar, fjárfesting hverfur, landflóttinn eykst.  Í stað þess að auglýsa eftir nýlæknanemum ætti Háskólinn frekar að loka læknadeildinni tímabundið. Er einhver þörf fyrir þjóð sem getur ekki rekið spítala að mennta lækna sem eiga engan annan kost en að fara erlendis til að fá mannsæmandi vinnu?  Og sama gildir um fleiri deildir. Háskólar eru um þessar mundir bara dulbúningur utan um atvinnuleysi og því þörf á að draga starfsemina saman frekar en hitt.

Nú hótar ASÍ allsherjarverkfalli og er það vissulega gleðiefni. Vonandi tekst að koma því á og megi það þá vara lengi þannig að þjóðin noti nú tækifærið og læri eitthvað um alvöru lífsins. Ef hún þá getur eitthvað lært. Verða þiggjendur atvinnuleysisbóta þá skyndilega hátekjumenn og með þeim best settu í verkfallinu?

Kreppunni er ekki að ljúka heldur er hún að dýpka hjá öllum almenningi. Hinar nýju stéttir skilanefnda og sjálftökuliðs hafa það ágætt og geta mælst sem hagvöxtur.  En hinir atvinnulausu og  landflóttafólkið segja aðra sögu. Ríkisstjórnin er búin að tryggja sér slímsetu út þetta ár og framhald sovéthagfræðinnar. 

Vonandi verður samt veðrið sæmilegt í sumar svo fólk geti gleymt sér af og til frá kreppunni sem því miður er ekki á förum.  

 

1.maí

er haldinn hátíðlegur um víða veröld í dag.Dagurinn á rætur sínar að rekja til baráttu verkamanna fyrir takmörkun taumlauss vinnutíma í Chicago á níunda áratug nítjándu aldar. Barátta sem kostaði miklar blóðsúthellingar og skapaði dýrlinga sem enn eru heiðri haldnir.

Einn þeirra var Joe Hill. Svíi sem var í forystusveitum verkamanna á þessum tíma. Var trúbadúr sem söng sig inn í hjörtu félagsmanna sinna. Hann var tekinn höndum 1914 í tengslum við skotbardaga. Fundinn sekur um víg og tekinn af lífi 1914.

Erfðaskrá sína eftir dauðadóminn setti hann í ljóð svofellt:

"My will is easy to decide,
For there is nothing to divide.
My kin don't need to fuss and moan,
"Moss does not cling to a rolling stone."

My body? Oh, if I could choose
I would to ashes it reduce,
And let the merry breezes blow,
My dust to where some flowers grow.

Perhaps some fading flower then
Would come to life and bloom again.
This is my Last and final Will.
Good Luck to All of you,
Joe Hill"

Minning brautryðjenda er í hávegum höfð og Joe Hill öðlaðist sinn sess í sögunni og margir telja hann píslarvott.

Vökulögin íslensku gengu út á sömu ráðstafanir og menn voru að krefjast á Haymarket í Chicago þar sem uppruni dagsins er. Sem betur fer hefur mikið áunnist í því að efla virðingu fólks fyrir verkafólki og aðbúnaði þess. Hér á Íslandi þekki ég mig ekki á vinnustöðum nútímans og vinnustöðum þeim sem maður þekkti í æsku. Og voru þeir þó hátíð hjá því sem var á tímum stóru kreppunnar, þegar menn voru klæðlitlir að grafa skurði í vetrarveðri í atvinnubótavinnu austur í Flóa. Sem betur fer er slík villimennska ekki í boði lengur þó mörgum finnist öfgarnar í hina áttina séu ærnar orðnar.

En hvað er að gerast í dag? Þetta er kröfudagur um framfarir og bætt lífskjör. Í Chicago stóð auðvaldið gagnvart fátækum verkamönnum.Sovétríkin komu og fóru án þess að færa það sem menn þráðu. Í dag er mannvirðing komin á hærri stig þó stutt sé allstaðar niður á villimennskuna.

Opinberum starfsmönnum hefur stórfjölgað hjá okkur og kjör þeirra orðin meira en sambærileg við það besta annarsstaðar. Svo hverja eru krefjendur að krefja? Verðum við ekki að líta svo á að fólkið sé fyrst og fremst að gera kröfur til sjálfs síns? Taka sameiginlega á til að allir búi við betri aðbúnað í framtíðinni?

Tímar feitra auðjöfra sem beita öllum brögðum til að traðka á verkafólki er löngu liðinn. Kjör alls almennings hafa batnað ótrúlega síðan á kreppuárunum og þar fyrir. En baráttuandanum er haldið lifandi. Nú er öskrað á Austurvelli gegn auðvaldinu sem er búið að ganga fram af þolinmæði ræðumanns. Hótað er styrjöld í þjóðfélaginu ef ekki verði látið undan. Einskonar minning um baráttu í blóðbaðinu á Haymarket í Chicago.

Allir óska þess að hagur allra megi batna í framtíðinni. En boðað allsherjarverkfall af Austurvelli mun engin áhrif hafa í þá átt. Það er aðeins vinnan sem getur gert það.

Bardagar búa yfirleitt til fátt annað en dauðar hetjur eða dýrlinga eins og Joe Hill.Gleðilegan 1.maí!