Framsóknarfundur

var haldinn á Grand í gærkvöldi um verðtrygginguna. Fundinn sóttu líklega á þriðja hundrað manns svo að pakkað var í Hvamm og út á gang. Þar fluttu þau Ólafur Arnarson, Sveinbjörg lögfræðingur, Frosti Sigurjónsson rekstrarhagfræðingur og Vilhjálmur verkalýðs Birgisson af Akranesi miklar framsögur.

Framögumennirnir Ólafur og Frosti fluttu fróðleg erindu um stöðu fjármála í landinu. Ólafur var einkum ómyrkur í máli hvers eðlis bankarnir Aríon, Íslands- og að einhverju leyti Landsbanki væru og líka gengju erinda erlendra hrægammasjóða og eigenda sinna í því að sjúga og mergsjúga íslenskt efnahagslíf með samstilltu átaki með hjálp verðtryggingar.

Sveinbjörg flutti reiknuð dæmi um eignaupptöku skuldara sem vissulega eru hrollvekjur.

Frosti ræddi efnahagsmál og kom vel inná ofurvald bankanna í peningamagni og hvernig þeir þannig stjórnuðu efnhagslífinu og sætu yfir hvers manns disk án þess að hlýta endilega stefnu stjórnvalda. Báðir voru þeir Ólafir og Frosti gagnrýnir á hvernig ríkisstjórnin hefði glutrað niður möguleikanum á að gera eitthvað í skuldamálum heimilanna þegar færi gafst við gjaldþrot bankanna. Nú væri staðan orðin verri viðfangs en þó auðvitað leysanleg. Þeir voru harðorðir í garð bankanna og vildu taka á þeim svo um munaði.

Vilhjálmur þrumaði gegn verðtryggingunni og beitti einskonar ungmennafélgsstíl í ræðumennskunni sem minnti helst skemmtilega á Guðbrand gamla í Áfenginu gegn verðtryggingunni enda náði hann vel til áheyrenda. Hann rakti varðstöðu ASÍ forystunnar um verðtrygginguna og hvernig hann með sinn málflutning ætti minni möguleika að komast þar til áhrifa og forsetaembættis heldur en í Norður Kóreu. Hann skoraði á Sigmund Davíð að taka ekki þátt í ríkisstjórn sem ekki réðist gegn verðtryggingunni og þeim skaða sem hún hefði valdið heimilunum í landinu.

Þessi fundur er merkilegur fyrir þær sakir að þarna er flokkur Ólafs Jóhannessonar á ferðinni hvers lagasetning er enn við lýði. Til eru þrumuræður Jóhönnu Sigurðardóttur frá þeim árum til stuðnings þeim ráðstöfunum á tímum óðaverðbólgunnar. En þá var sparnaður landsmanna lagður í rúst og peningar nánast fuðruðu upp í höndum launþeganna. Það voru Ólafslögin bjargvættur landsmanna sem studdu þau. Nú ganga öfgarnar á hinn veginn í þessum ágæta flokki eins og í þjóðfélaginu sem hann endurspeglar.

Staðreyndin er hinsvegar sú að verðtryggingin olli því að lánsfé fékkst til fjárfestinga sem áður fékkst aðeins af skornum skammti. Fyrsta húsnæðislánið mitt var fyrir helmingi af fokheldiskostnaði sem var kannski fjórðungur af fullgerðu. Það voru litlar verðbætur þá 1967 en þó etthvað í þá veru minnir mig. En þá fluttu menn inn á steininn sem kallað var. Svo byggði maður aftur og svo aftur og nú eru þau lán uppgreidd og getur maður byrjað aftur ef maður vill kaupa sér elliíbúð af verktaka.

Miklu síðar kom dellan með 100 % lánin og verktakaeinokunina í byggingum sem leiddi til þess að menn gerðu ekki og gátu ekki heldur gert handtak sjálfir nema úti á landi þar sem lóðir eru á sannvirði. Smáíbúðahverfi hafa ekki verið skipulögð síðan þá og lóðaokrið með yfirtökugjöldunum gerir hvern mann vitlausan á höfuðborgarsvæðinu. Þetta fólk á erfitt í dag.

Og svo þegar lánin stökkbreyttust við hrunið eins og þeir Frosti nefndu það, þá var orðinn forsendubrestur. Og öll loforð um að snúa sér að þeim málum sviku stjórnvöld og aðhöfðust ekkki þegar þau gátu eins og fyrr er sagt. Þess i stað stóðu þau vörð um bankana og lífeyrissjóðina sem eru búnir að lækka almenna lífeyrinn vegna 500 milljarða taps á meðan ekki er einu sinni fært í ríkisreikning hvað við skuldum opinberum starfsmönnum í lífeyri. Það er bara almenningur sem fær skerðingar á sínum kjörum.

Þetta var snarpur fundur það sem ég sá af honum en ég fór heim í hléinu. Víst er að enginn stjórnmálaflokkur kemst undan því að taka á verðtryggingarmálunum sem ætlar sér til áhrifa. Það verður að finna einhverjar leiðir fyrir kollhnísa kynslóðina.

Fleiri flokkar en Framsókn verða að finna þær leiðir.